‌ مخاطبان نداي آسماني

مقدمه:

ندای آسمانی، همگانی است، وچيزي از مخلوقات پروردگار كه روح دارد نمي‌ماند؛ مگر اين‌كه صيحه   را مي‌شنوند، هر قومي با زبان خود، آن را مي‌شنوند. يعني اگر زبان مادري كسي، عربي باشد، ندا را  به زبان عربي مي‌شنود، اگر فارسي باشد، فارسي مي‌شنود و همچنين هر زبان ديگري. علاوه بر اين، مخاطبان نداي آسماني، در هر كجا که باشند، به صورت يكسان آن را مي‌شنوند و دوري يا نزديكي در  آن معنا ندارد.  نوشتار حاضر به مخاطبان ندای آسمانی اختصاص یافته است.

همگاني بودن نداي آسماني

1. شنيدن اهل مشرق و مغرب

اين مطلب با عبارت‌هاي: «فيسمع من بالمشرق و من بالمغرب»،[1] «يسمع اهل المشرق و المغرب»[2] و «فيسمع ما بين المشرق الي المغرب»[3] در چهار حديث آمده است. از ميان اينها، يك روايت با سند معتبر از حسن بن زياد صيقل از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده است كه متن دومي، مربوط به آن مي‌باشد.

2.‌ شنيدن تمام اهل زمين

سه حديث با واژه هاي: «فيؤمن اهل الارض اذا سمعوا الصوت من السماء»،[4] «يسمعه جميع اهل الارض بالدعاء اليه»[5] و «يعلن باسمه و يسمعه كل خلق»[6] بر اين مطلب دلالت مي‌كنند و از ميان اينها دو حديث اول و دوم كه از امام جعفر صادق (علیه السلام) و امام علي بن موسي الرضا (علیه السلام) نقل شده‌اند، از جهت سند، معتبر هستند. البته حديث چهارمي از امام جعفر صادق (علیه السلام) وجود دارد كه اين مطلب از آن فهميده مي‌شود. در اين روايت آمده است:

«فيؤمن اهل الارض جميعاً للصوت الاول؛ پس تمامي اهل زمين به صداي اول، ايمان مي‌آورند».[7]

در اين حديث به ايمان تمامي اهل زمين به دليل صوت اول كه همان نداي جبرئيل (علیه السلام) از آسمان است، اشاره شده است، ولي ايمان و تسليم شدن بدون شنيدن امكان ندارد؛ پس اينان، ابتدا، صدا را مي‌شنوند و سپس در مقابل آن تسليم مي‌شوند.

3.‌ شنيدن تمامي جانداران

در حديثي كه از ابوبصير از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده است، در مورد نداي آسماني آمده است:

«فلايبقي شيء خلق الله فيه الروح الا يسمع الصيحة؛ چيزي از مخلوقات پروردگار كه روح دارد نمي‌ماند؛ مگر اين‌كه صيحه را مي‌شنوند».[8]

اين روايت از جهت سند، ضعيف است.

1. نداي آسماني عام است نه خاص

يكي ديگر از مطالبي كه عمومي بودن نداي آسماني را مي‌رساند، بيان عام بودن و مخصوص گروه خاصي نبودن نداي آسماني است. زراره بن اعين در حديثي مي‌گويد:

از امام جعفر صادق (علیه السلام) در مورد نداي آسماني به اسم حضرت مهدي (علیه السلام) پرسيدم: نداي آسماني، خاص است يا عام و همگاني؟ امام فرمود: «عام يسمع كل قوم بلسانهم»؛[9] عام است و هر قومي با زبان خود، آن را مي‌شنوند.

اين روايت از جهت سند، معتبر است و تمامي راويانِ آن توثيق شده‌اند.

1. شنيدن هر قومي به زبانشان

ويژگي دوم نداي آسماني براي مخاطبان، شنيدن هر گروهي به زبان خودشان است. يعني اگر زبان مادري كسي عربي است، عربي مي‌شنود و اگر فارسي است، فارسي مي‌شنود و همچنين هر زبان ديگر، هر كسي به زبان مادري خودش ندا را مي‌شنود. سه حديث كه هر سه از جهت سند، معتبر هستند، اين مطلب را آورده‌اند. عبارت‌هاي اين روايات: «يسمعه كل قوم بالسنتهم»،[10] «زراره مي‌گويد از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسيدم: «النداء حق؟ قال:‌اي و الله حتي يسمعه كل قوم بلسانهم»[11] و عبارت سوم، حديثي است كه پيش‌تر بيان شد و عبارت آن، اين است: «عام يسمع كل قوم بلسانهم ».[12]

به هر حال با وجود اين سه حديث معتبر، اين مطلب، اثبات‌پذير است. اين احاديث علاوه بر مطلب ياد شده، بر همگاني بودن نداي آسماني نيز دلالت مي‌كنند.

1. يكنواختي صدا براي همگان

ويژگي سوم نداي آسماني براي مخاطبان، يكنواختي شنيده شدن آن است. يعني مخاطبانِ نداي آسماني در هر كجا باشند، به صورت يكسان، آن را مي‌شنوند و دوري يا نزديكي در آن معنا ندارد. در حديث معتبري كه از حسن بن محبوب از امام رضا (علیه السلام) نقل شده، آمده است:

«قد نودوا نداءً يسمع من بعد كما يسمع من قرب؛ به تحقيق، ندايي داده مي‌شوند كه از دور شنيده مي‌شود همان‌طور كه از نزديك شنيده مي‌شود».[13]

اين حديث از جهت سند، معتبر است و از جهت طبقه نيز مشكلي ندارد و تمامي راويان آن توثيق شده‌اند.

نتیجه:

بنابر مباحث مطرح شده تمام اهل زمین، ندای آسمانی را می‌شنوند. این مطلب در احادیث اهل‌بیت(علیه السلام) باتعابیر مختلف مانند؛ شنیدن اهل مشرق و مغرب، شنیدن تمام اهل زمین، شنیدن تمامی جانداران و عام بودن ندای آسمانی، شنيدن هر گروهي به زبان خودشان و يكنواختي شنيده شدن آن است. بیان شده است.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. «الغيبة نعماني»، ص262، باب14، حد13؛ «بحار الانوار»، ج52، ص230، باب25، حد96.

[2]. «الغيبة شيخ طوسي»، ص177، حد134؛ «الغيبة نعماني»، ص265، باب14، حد14.

[3]. «الغيبة شيخ طوسي»، ص454، حد462؛ «بحار الانوار»، ج52، ص290، باب26، حد32.

[4]. «الغيبة نعماني»، ص267، باب14، حد19.

[5]. «كمال الدين و تمام النعمة»، ج2، ص60، باب35، حد5.

[6]. «الهداية الكبري»، ص364؛ «معجم احاديث الامام المهدي علیه السلام »، ج4، ص160، حد1217.

[7]. «الغيبة نعماني»، 269، باب14، حد20؛ «بحار الانوار»، ج52، ص293، باب 26، ذيل حد40.

[8]. «الغيبة نعماني»، ص301، باب16، حد6.

[9]. «كمال الدين و تمام النعمة»، ج2، ص556، باب 57، حد8.

[10]. «الغيبة شيخ طوسي»، ص435، حد425.

[11]. «الغيبة نعماني»، ص282، باب14، حد54.

[12]. «كمال الدين و تمام النعمة»، ج2، ص556، باب57، حد8؛ «بحار الانوار»، ج52، ص205، باب25، حد35.

[13]. «كمال الدين و تمام النعمة»، ج2، ص59، باب35، حد3؛ «عيون الاخبار»، ج2، باب30، حد14.