مقدمه:
گروهی از یاوران حضرت بقیة الله (علیه السلام) زنانی هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان آنها را زنده خواهد کرد وبار دیگر به دنیا رجعت خواهند نمود. در این راستا؛ در منابع معتبر اسلامی نام سیزده زن یاد میشود که به هنگام ظهور قائم آل محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) زنده خواهند شد ودر لشکر امام زمان به مداوای مجروحان جنگی وسرپرستی بیماران خواهند پرداخت. متن حاضر به معرفی برخی از این زنان اختصاص یافته است.
1. صيانه ماشطه
او يكي از همان سيزده بانويي است كه در دولت حضرت مهدي (علیه السلام) زنده شده، به دنيا باز ميگردد. وي همسر حزقيل - پسر عموي فرعون- و شغلش آرايشگري دختر فرعون بود. او همانند شوهرش به پيامبر زمان خود - حضرت موسي- ايمان آورده بود، ولي همچنان ايمان خود را پنهان ميكرد. نوشته اند: روزي وي مشغول آرايش دختر فرعون بود كه شانه از دستش افتاد و بي اختيار نام خدا را بر زبان جاري ساخت. دختر فرعون گفت: آيا نام پدر مرا بر زبان آوردي؟ گفت: نه، بلكه نام كسي را بر زبان آوردم كه پدر تو را آفريدهاست.
دختر فرعون ماجرا را نزد پدر بازگو كرد و فرعون صيانه را احضار كرد و گفت: مگر به خدايي من اعتراف نداري؟ گفت: هرگز! من از خداي حقيقي دست نميكشم و تو را پرستش نميكنم.
فرعون دستور داد تا تنور مسي برافروزند و همه بچه هاي آن زن را در حضورش در آتش افكنند. چون نوبت به طفل شير خوارش رسيد، صيانه ميخواست به ظاهر از دين برائت جويد كه كودك شيرخوارش به زبان آمد و گفت: مادر صبر كن كه تو بر حق هستي! فرعونيان آن زن و بچه شيرخوارش را در آتش افكنده، سوزاندند و خداوند در اثر صبر و تحمل آن زن در راه دين، او را در دولت امام مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زنده ميگرداند تا هم به آن حضرت خدمت كند و هم انتقام خود را از فرعونيان بگيرد.
2. سميه، مادر عمار ياسر
وي هفتمين نفري بود كه به اسلام گرويد و بدين سبب، دشمن سخت به خشم آمد و بدترين شكنجهها را بر او روا داشت.[1]
او و شوهرش ياسر در دام ابوجهل گرفتار آمدند و او نخست آنها را وادار كرد كه به پيامبر خدا دشنام دهند، آنها به چنين كاري راضي نشدند. او نيز زره آهني به سميه و ياسر پوشانيد و آنها را در آفتاب سوزان نگه داشت. پيامبر كه گاه از كنارشان عبور ميكرد، آنها با به صبر و مقاومت سفارش ميكرد و ميفرمود: « صبراً يا آل ياسر فان موعدكم الجنة»؛ اي خاندان ياسر، صبر پيشه سازيد كه وعده گاه شما بهشت است. سرانجام ابو جهل بر هر يك ضربتي وارد كرد و ايشان را به شهادت رساند.[2]
خداوند اين زن را به پاداش صبر و مجاهدتي كه در راه اعتلاي اسلام نشان داد و بدترين شكنجه را از دشمن خدا تحمل نمود، در ايام ظهور مهدي آل محمد (علیه السلام) زنده خواهد خواهد تا تحقق وعده الهي را ببيند و در لشكر ولي خدا به ياوران آن حضرت خدمت كند.
3. نسيبه، دختر كعب مازنيه
او معروف به ام عماره و از زنان فداكار صدر اسلام است كه در برخي جنگهاي پيامبر اسلام (علیه السلام) شركت جسته و مجروحان جنگي را مداوا كردهاست. او در جنگ احد بهترين نقش را ايفا كرد. با ديدن صحنه فرار مسلمانان و تنها گذاشتن پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به دفاع از جان شريف آن حضرت پرداخت و در اين راه بدنش زخمهايي فراوان برداشت.
پيامبر عزيز اين فداكاري را ستوده و به فرزندش عماره چنين فرمود: امروزه مقام مادر تو از مردان جنگي والاتر است.[3]
پس از فروكش كردن جنگ، نسيبه با سيزده زخم[4] سنگين به همراه ديگر مسلمانان به خانه بازگشت و به استراحت پرداخت. با شنيدن فرمان پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) كه فقط مجروحان جنگ بايد به تعقيب دشمن بشتابند، نسيبه از جاي برخاست و آماده رفتن شد، ولي به دليل شدت خونريزي نتوانست شركت كند. همين كه پيامبر از تعقيب دشمن بازگشت، پيش از آن كه به خانه برود، عبدالله بن كعب مازني را براي احوال پرسي نسيبه و سلامتي وي به نزد او فرستاد و چون از سلامتي وي آگاه شد، شادمان موضوع را به پيامبر خبر داد.[5]
نسيبه از كساني است كه براي ياري امام مهدي (علیه السلام) زنده خواهد شد.[6]
4. امّ ايمن
از زنان پرهيزگار و خدمتكار حضرت رسول است. پيامبر به او مادر خطاب ميكرد و ميفرمود: « هذه بقيه اهل بيتي»؛[7] اين زن، باقي ماندهاي از خاندان من است. وي همواره در كنار زنان مجاهد، درجبهه جنگ به مداواي مجروحان ميپرداخت.[8]
ام ايمن از شيفتگان خاندان امامت بود و در ماجراي فدك، حضرت زهرا (علیه السلام) او را به عنوان شاهد معرفي كرد. وي پنج يا شش ماه پس از پيامبر از دنيا رفت.[9]
خداوند به بركت مهدي آل محمد (علیه السلام) به هنگام ظهور، او را زنده ميگرداند تا در لشكرگاه امام به خدمت گماشته شود.
5. امّ خالد
در روايات، دو بانو بدين نام مشهور شدهاند: ام خالد احمسيه و ام خالد جهنّيه.شايد مقصود ام خالد مقطوعة اليد (=دست بريده) باشد كه يوسف بن عمر، پس از به شهادت رساندن زيد بن علي بن الحسين در كوفه، دست او را به جرم شيعه بودن قطع كرد. در كتاب رجال كشّي درباره شخصيت و مقام اين زن فداكار از امام صادق (علیه السلام) مطلبي ذكر گرديده كه داراي اهميت است. ابو بصير گويد: در خدمت امام صادق (علیه السلام) نشسته بوديم كه ام خالد مقطوعه اليد از راه رسيد. حضرت فرمود: اي ابابصير، آيا ميل داري سخن ام خالد را بشنوي؟ من عرض كردم: آري اي فرزند رسول خدا، با شنيدن آن شادمان ميگردم... در همان موقع ام خالد به خدمت امام آمد و سخن گفت. ديدم وي در كمال فصاحت و بلاغت سخن ميگويد؛ سپس حضرت درباره موضوع ولايت و برائت از دشمنان با او گفتگو كرد.[10]
6. زبيده
مشخصات كاملي از او نقل نشده است و احتمال دارد زبيده زن هارون الرشيد باشد كه شيخ صدوق (ره) درباره اش گفته است: وي يكي از هواداران و پيروان اهل بيت است. هنگامي كه هارون دانست از شيعيان است، قسم خورد طلاقش دهد. زبيده كارهاي خدماتي بسياري داشت كه يكي آبرساني به عرفات است. همچنين نوشتهاند وي يكصد كنيز داشت كه پيوسته مشغول حفظ قرآن بودند و هميشه از محل سكونت او صداي تلاوت قرآن شنيده میشد. زبيده در سال216 ق رحلت كرد.[11]
7. حبّابه والبيه
از زنان والامقامي است كه دوره زندگي هشت امام معصوم را درك كرد و پيوسته مورد لطف و عنايت ايشان قرار داشت. در يك يا دو نوبت به وسيله امام زين العابدين و امام رضا (علیه السلام) جواني اش به او بازگردانده شد. اولين ملاقات وي با امير مؤمنان (علیه السلام) بود كه از آن حضرت دليلي بر امامت درخواست كرد. حضرت در حضور وي سنگي را برداشت و بر آن مهر خود را نقش كرد و اثر آن مهر در سنگ جاي گرفت و به او فرمود: پس از من هر كه توانست در اين سنگ چنين اثري بر جاي بگذارد، او امام است؛ از اين رو، حبابه پس از شهادت هر امامي نزد امام ديگر مي رفت و آنان مهر خود را بر همان سنگ ميزدند و اثر آن نقش ميبست. نوبت كه به امام رضا (علیه السلام) رسيد حضرت نيز چنين كرد. حبابه نه ماه پس از رحلت امام رضا (علیه السلام) زنده بود و پس از آن بدرود حيات گفت.[12]
روايت شدهاست كه وقتي حبابه به خدمت امام زين العابدين (علیه السلام) رسيد، يكصد و سيزده سال از عمرش سپري شده بود. حضرت با انگشت سبابه خود اشارهاي نمود و جواني اش بازگشت.[13]
همچنين نوشته اند: صورت حبابه از زيادي سجود سوخته و از عبادت همانند چوب خشكيدهاي شده بود.[14]
8. قنواء
دختر رشيد هجري، يكي از شيعيان و پيروان علي (علیه السلام) و خود از ياران با وفاي حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) است.[15] وي دختر بزرگمردي است كه در راه محبت و دوستي امير مؤمنان به طرز دلخراشي به شهادت رسيد. از گفتار شيخ مفيد بر ميآيد كه قنواء به هنگام ورود پدرش نزد عبيد الله بن زياد شاهد قطع دو دست و دو پاي پدر خود بوده و به كمك ديگران بدن نيمه جان پدر را از دار الاماره بيرون آورده و به خانه منتقل كردهاست. روزي قنواء به پدرش گفت: پدر جان، چرا اين همه خود را به رنج و مشقت عبادت مياندازي؟ پدر در پاسخ گفت: دخترم، پس از ما گروهي خواهند آمد كه بينش ديني و شدت ايمانشان از ما، كه اين همه خود را به زحمت عبادت انداخته ايم، بيشتر است.[16]
نتیجه:
قنواء، دختر رشید هجرى، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه، مادر عمار یاسر، زبیده، ام خالد، صیانه ماشطه و نسيبه؛ از جمله زنان سر افراز تاریخ هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آنها را زنده خواهند کرد و بار دیگر به دنیا رجعت خواهند نمود که در این مقاله به مختصری از زندگی آنان اشاره شد.
پینوشتها:
[1]. اسدالغابه، ج۵، ص،۴۸۱.
[2]. ریاحین الشریعه، ج۴، ص،۳۵۳.
[3]. مغازى واقدى، ج۱، ص،۲۷۳.
[4]. مغازى واقدى، ج۲، ص، ۲۶۸.
[5]. مغازى واقدى ج۱ ص۲۷۰٫.
[6]. ریاحین الشریعه، ج۵، ص۴۱؛ به نقل از خصایص فاطمه.
[7]. چشم اندازى از حکومت مهدى (علیه السلام)، ص۷۶؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص،۳۲۹.
[8]. نقش زنان مسلمان در جنگ، ص،۲۰.
[9]. قاموس الرجال، ج۱۰، ص،۳۸۷.
[10]. ریاحین الشریعه، ج۳، ص۳۸۱؛ به نقل از تنقیح المقال مامقانى.
[11]. تنقیح المقال، ج۳، ص، ۷۸.
[12]. سفینه البحار، ج۱، ص،۲۰۴.
[13]. همان.
[14]. همان.
[15]. جامع الرواه، ج۲، ص۴۵۸؛ رجال شیخ طوسى، ص،۳۴۱.
[16]. اختصاص شیخ مفید، ص،۷۳۰۷۲. انتشار یافته در سایت،http://farsi.al-shia.org.
برگرفته از نوشتار محمد جواد طبسی