مقدمه:
رجعت به معنی بازگشتن به دنیا پس از مرگ، یکی از عقاید امید بخش منتظران ظهور موعود است که موجب تلاش و کوشش مضاعف برای زمینه سازان ظهور می‌گردد، چراکه؛ آنان بر این عقیده اند که روزی چشم‌های آنان به جمال منجی عالم بشریت منورگشته و محضر شریف او را درک خواهند نمود و رؤیای حاکمیت دین الهی محقق می گردد. از این رو، در روایات معصومین(علیهم السلام) از عقیده رجعت به عنوان یک بشارت و موهبت الهی یاد شده است. این عقیده حیات بخش را دارای ویژگی های دانسته‌اند که در نوشتار حاضر بدان پرداخته می‌شود.
ویژگی های رجعت بر اساس آیات وروایات
بر اساس آيات و روايات، ويژگي‌هاي رجعت به شرح زير است:
1- رجعت عمومي نيست، بلکه مخصوص عده‌اي از مؤمنان صالح و کافران معاند است و سرسلسله‌ي رجعت کنندگان انبيا و ائمّه‌ي اطهار(عليهم السلام) و دشمنان آن‌ها هستند. امام صادق (عليه السلام) در بيان اين ويژگي مي‌فرمايند:
«إنّ الرّجعةَ لَيسَت بِعامّةِ و هي خاصّة ٌ و لا‌يَرجِعُ إِلّا مَن مَحَضَ الإيمانَ مَحضاً أو مَحضَ الشِّرکَ مَحضاً»؛[1] «رجعت امري همگاني نيست، بلکه امري اختصاصي است و تنها کساني رجعت مي‌کنند که به ايمان خالص يا شرک خالص رسيده باشند».
2- زمان رجعت مشخص و معين نيست. در حديث آمده است:
«فَلَمّا أخبَرَهم رسول الله ما يکون مِن الرّجعةِ. قالوا متي هذا؟ قال الله عزّ و جلّ: (قل [يا محمد] إن أدري أقريبٌ ما توعدون أم يجعل له رَبّي أمَداً)»؛[2] «آن هنگام که رسول خدا (صلی الله و علیه و آله و سلم) مردم را نسبت به وقايع رجعت آگاه کرد مردم از آن حضرت پرسيدند رجعت در چه زماني اتفاق مي‌افتد؟ خداوند به پيامبرش وحي فرمود: «بگو نمي‌دانم که آن‌چه وعده داده شده نزديک است و يا آن که خداوند براي آن مدت (طولاني) قرار داده‌است.»[3]
3- رجعت کنندگان با تمام خصوصيات و ويژگي‌هاي دنيايي خودشان برمي‌گردند.[4]
4- رجعت کنندگان همه از دنيا رفته‌اند و بعد از مرگ دوباره زنده شده به دنيا برمي‌گردند و زندگي جديدي را شروع مي‌کنند.[5]
5- همه‌ي رجعت کنندگان هم‌زمان رجعت نمي‌کنند، بلکه به تدريج برگردانده مي‌شوند.[6]
6- فرمان رجعت، همانند فرمان ظهور از طرف خداوند متعال صادر مي‌شود. زيرا جز قدرت بي‌نهايت خداوند، کلام قدرتمندي توان آن را ندارد که مردگان را فرمان بازگشت داده و استخوان‌‌هاي پوسيده را زندگي مجدّد ببخشد.[7]
7- افرادي که براي انتقام و تنبيه، رجعت مي‌کنند، هرگز به ميل و اراده‌ي خود بر‌نمي‌گردند، زيرا رجعت براي آن‌ها بسيار ذلّت‌بار و سخت است ولي در مورد مؤمنين رجعت اختياري است. چنان‌چه در حديثي از امام صادق (عليه السلام) آمده است: «هنگامي که مهدي (عليه السلام) قيام کند، مأمورين الهي در قبر به اشخاص مؤمن مي‌گويند اي بنده‌ي خدا! مولايت ظهور کرده‌است، اگر مي‌خواهي به او بپيوندي آزاد هستي و اگر بخواهي در نعمت الهي متنعّم بماني، باز هم آزاد هستي.»[8]
نتیجه:
بررسی‌ها نشان‌داد رجعت دارای ویژگی‌های است که به صورت فشرده به آن اشاره می‌شود: اولاً؛ زمان آن معین نبوده وعمومی هم نیست، بلکه مخصوص عده‌ای از مؤمنان خالص و معاندان مشرک خالص است. ثانیاً؛ رجعت کنندگان که همه از دنیا رفته‌اند، به فرمان و قدرت الهی، با ویژگی‌های دنیایی خویش، به تدریج بر گردانده شده و زندگی نوینی را شروع می‌کنند، ثالثاً؛ در این بازگشت مؤمنان مختار‌اند ولی معاندان، مجبور به بازگشت ذلّت بارخواهند‌بود تا مورد انتقام و تنبیه واقع گشته و نتایج ظلم و ستم شان به آن‌ها چشانده شود.
پی‌نوشت‌ها:
1. البرهان، بحراني، ج 2 ، ص 408 .
2. جن (72)، 125 .
3. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 53 .
4. شيخ مفيد، اوائل المقالات، ص 89 .
5. همان .
6. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 103 .
7. خادمي شيرازي، رجعت، ص 18 .
8. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 92 .
