مقدمه
در اين ماه عزيز، راز و نياز با خداوند بيشتر شده، دعاها رونق خاصي مي‌يابند در هيچ يك از ماه‌هاي سال ،اين همه سفارش به دعا كردن نشده است. در ادعية اين ماه به طور ويژه به امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) عنايت شده است و در چندين مورد، ياد، نام و دعاي براي حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به چشم مي‌خورد؛ آنچه در اين ادعيه، نمايان است، آرزو‌ها و خواسته‌هايي است كه تا به حال، جامعة بشري به خود نديده، فقط در عصر ظهور به آنها خواهد رسيد؛ بنابراين خواندن اين دعاها و درخواست محتواي آن به‌گونه‌اي طلب نزديك‌تر شدن زمان ظهور است؛ به زبان ديگر، خلاصة اين دعاها، اين است: «اللَّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَج».
در اين نوشته، ابتدا نگاهي كوتاه به بعضي از اين دعاها داشته، سپس برخي از فرازهاي ادعيه را با ويژگي‌هاي حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) و نشانه‌هاي عصر سبز ظهور مقايسه مي‌كنيم.
اهم اين دعاها عبارتند از:
دعاي افتتاح
يكي از ادعية وارد شده در تمامي شب‌هاي اين ماه مبارك ، دعاي شريف افتتاح است، مرحوم علامة مجلسي رحمه الله عليه اين دعا را در جلد بيست و چهارم بحارالانوار آورده، آن را منسوب به امام زمان (عليه السلام) دانسته است.
بخش آخر اين دعا، مربوط به حضرت حجت عليه السلام است كه با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ» شروع مي‌شود؛ اين فقرات را در سه قسمت بررسي مي‌نماييم: قسمت اول: بيشتر عبارت‌هاي اين بخش، دعا براي حضرت حجت عليه السلام مي‌باشد كه با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَر» شروع مي‌شود. قسمت دوم : اين قسمت از دعا توصيفي از عصر ظهور (و اشتياق دعا كننده براي درك آن) است كه در قالب دعا، بيان شده است و با اين جمله، آغاز مي‌شود: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَة كريمة». قسمت سوم: بيان خلاصه‌اي از مشكلات عصر غيبت و استغاثه براي ظهور است.
دعاي معروف «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ»
يكي ديگر از اعمال مشتركة اين ماه، دعايي است كه بعد از نماز‌ها خوانده مي‌شود؛ اين دعا از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) رسيده است، دعايي كه بيش از هزار سال، بهترين بندگان خدا در بهترين ماه‌ها، يعني ماه رمضان؛ در بهترين اوقات اجابت دعاها، يعني بعد از نماز‌ها و در بهترين حالات، يعني در حالت روزه مي‌خوانند؛ ولي اين دعا تا به حال، اجابت نشده است.
اين دعا، تبيين جامعه‌اي ايده‌آل است كه هميشه بشر به دنبال آن بوده است و با وجود گذر زماني طولاني، خود چنين موقعيتي را درك نكرده است؛ چنين جامعه‌اي، آرزوي همة پيامبران و رسولان، انسان‌هاي صالح و اوليا‌ءالله بوده است؛ پيامبران و ائمه (عليهم السلام) براي تحقق آن تلاش كردند و جان خود را فدا نموند، ولي به علل مختلفي محقق نشد؛ ما (شيعيان) معتقديم، اين دعا به طور كامل، فقط يك مصداق اجابت دارد و فقط جامعة دربردارندة اين ويژگي‌ها، جامعة مهدوي خواهد بود.
تطبيق فرازهاي ادعيه با دستاورد‌ها و ويژگي‌هاي حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در اين قسمت به بررسي برخي از خواسته‌هاي مطرح شده، در اين ادعيه همچنين به بررسي رواياتي دربارة اجابت آن خواسته‌‌ها در حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي‌پردازيم؛
عدالت فراگير و از بين رفتن ظلم
يكي از خواسته‌‌ها و ويژگي‌هاي مشترك در ادعيه و حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) عدالت فراگير و ريشه‌كن شدن هر گونه ظلم و ستم است؛ در دعاي افتتاح از امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به جاي «عادل» تعبير به «عدل» شده است: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ» اين تعبير، نهايت عدالت‌محوري و دادگستري حضرت را مي‌رساند همچنين خواسته‌هايي مثل بي‌نيازي فقرا، سيري گرسنگان، پوشش برهنگان و. . . فقط در ساية اهتزاز پرچم چنين عدالتي، محقق خواهد شد.
حضرت، حكومت را به‌گونه‌اي سازماندهي مي‌كند و مردم را به‌گونه‌اي تربيت مي‌نمايد كه ديگر، واژة ستم از ذهنها رخت برميبندد و به تعبير روايات، ديگر كسي به ديگري ستم نميكند حتي حيوانات نيز دست از تجاوز برميدارند و گوسفند، همنشين گرگ مي‌شود.
ام‌سلمه مي‌گويد: پيامبر( صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: «مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) چنان عدالتي در جامعه برپا مي كند كه زندگان، آرزو ميكنند، كاش مردگانشان زنده بودند و از آن عدالت، بهره مند مي‌شدند».
نيز امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «به خدا سوگند! به طور حتم، عدالت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) درون خانهها و اتاقهايشان نفوذ مي كند، چنانكه سرما و گرما در آن وارد مي شود».
نصرت و عزت الهي (رضايت همگاني از حكومت)
در دعاي افتتاح چنين آمده است: أَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ـ اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ ـ وَ انْصُرْهُ ـ وَ انْصُرْهُ نَصْراً عَزِيزاً ـ وَ اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَاناً نَصِيراً
در اين عبارت‌ها ياري و عنايت ويژة الهي براي امام زمان عليه السلام و حكومت جهاني ايشان، خواسته شده است؛ هرگاه خداوند بخواهد به كسي نصرت و عزت ببخشد، چنان مي‌كند كه بر دل‌‌ها حكومت كند و دوست و دشمن، پذيراي او باشند.
حضرت علي (عليه السلام) مي‌فرمايند:«. . . خداوند،حضرت مهدي (عليه السلام) را با فرشتگان،جن و شيعيان مخلص ياري مي‌كند».
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) ميفرمايد: «شما را به مهدي، بشارت ميدهم. . . كه ساكنان آسمان و زمين از خلافت و فرمانروايي او خشنودند».
گشايش براي مردگان
يكي ديگر از دعاها، درخواست نشاط و سرور براي مردگان بود: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ».
حكومت حضرت مهدي (عليه السلام) چنان تأثيري در هستي مي‌گذارد كه حتي مردگان نيز از آن بهره‌مند مي‌شوند.
حضرت علي (عليه السلام) در اين باره ميفرمايد: «مردي از فرزندانم ظهور مي‌كند كه در نتيجه ظهور و حكومتش، هيج مردهاي در گور نمي ماند، مگر اين‌كه گشايش و بركاتي در گور برايش پديد ميآيد و آنان به ديدار يكديگر مي روند و قيام قائم را به يكديگر مژده مي دهند».
برطرف شدن غم‌ها
در دعاي هر روزة ماه رمضان آمده است: «اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ».
امام صادق عليه السلام مي‌فرمايند: «. . . او (حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف) بر طرف كننده غم‌هاي شيعيان بعد از سختي است. . . ».
آزادي اسيران
در ادعية ماه مبارك رمضان مي‌خوانيم: «اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِيرٍ ـ وَ فُكَّ بِهِ أَسْرَنَا».
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) ميفرمايد: «. . . در آن عصر، مهدي (عليه السلام) ظهور مي‌كند و او از فرزند اين شخص (علي بن ابيطالب عليه السلام) است؛ خداوند به دست او، دروغ را نابود مي‌كند و روزگار سخت را از بين ميبرد و ريسمان بردگي و بندگي را از گردنهايتان برمي‌دارد».
اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايد: «آنگاه كه امام زمان (عليه السلام) ظهور كند، هيچ بردة مسلماني باقي نمي ماند، مگر آن‌كه حضرت، او را خريده، در راه خدا آزاد مي‌كند و هيچ بدهكاري نمي ماند، مگر آن‌كه حضرت، بدهي او را مي پردازد».
اصلاح مفاسد
روزه دار اين ماه، فقط به فكر خويش نيست و آرزوي اصلاح همة مفاسد جامعة مسلمين را دارد و دعا مي‌كند: «اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ».دربارة اصلاح فساد اخلاقي و انحراف، پيشواي دوم شيعيان مي فرمايد: «خداوند در آخرالزمان، مردي را برمي‌انگيزد كه كسي از منحرفان و فاسدان نمي ماند، مگر اين‌كه اصلاح مي‌گردد».
برطرف شدن صفات ناپسند و رشد كمالات دروني
ريشة بيشتر مشكلات بشر از ابتداي خلقت تا به‌حال، رذايل اخلاقي و بيماري‌هاي باطني انسان‌‌ها بوده است، منشأ تمامي جنگ‌ها و خونريزي‌ها، اختلاف‌‌ها و تضادها، تفرقه و جدايي‌ها و در يك كلام، ام‌المفاسد بشر، همين بيماري‌هاي روحي است؛ يكي از خواسته‌هاي روزه‌دار ماه رمضان، برطرف شدن اين ناپاكي‌هاست؛ بنابراين اين‌گونه مي‌گويد: «وَ أَذْهِبْ بِهِ غَيْظَ قُلُوبِنَا ـ اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا ـ اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ».
حضرت علي (عليه السلام) مي فرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند...، كينه‌هاي بندگان نسبت به يكديگر از دلهايشان پاك مي‌شود».
امام باقر (عليه السلام) ميفرمايد: «هنگامي كه حضرت قائم ما قيام كند، دستش را بر سر بندگان خدا مي‌گذارد و خردهايشان را جمع كرده، (تمركز ميبخشد و رشد ميدهد) اخلاقشان را كامل مي‌كند».
ترويج روحية عزت و بي‌نيازي
بشر به بي‌نيازي، بيشتر از ثروت نياز دارد؛ روح انسان، سيري ناپذير است و هرگز از جمع آوري ثروت اشباع نمي‌شود؛ بنابراين مؤمن بايد، پيش از جمع آوري مال به تقويت روحية بي‌نيازي خود و پيش از دعا براي كسب ثروت به دعا براي رسيدن به بي‌نيازي بپردازد و چشم آز و طمع خود را كور كند؛ در اين ماه از خدا، اين‌گونه مي‌خواهيم: «وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ».
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) ميفرمايد: «زماني كه حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) قيام كند، خداوند، بي‌نيازي را در دل بندگانش مينهد به گونهاي كه حضرت، اعلام مي‌كند هر كس به ثروت نياز دارد بيايد، ولي براي آن، كسي پيشقدم نمي‌شود».
همچنين آن حضرت ميفرمايد: «شما را به مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) بشارت ميدهم كه به سوي مردم برانگيخته مي‌گردد؛ در حالي كه زلزلهها و اختلاف بر مردم چيره شده است، آنگاه زمين را پر از عدل و داد مي‌كند، چنانكه پر از ستم و جور شده است و ساكنان زمين و آسمان از او خشنود ميگردند؛ خداوند، دلهاي امت محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) را سرشار از بي‌نيازي مي‌كند؛ به‌گونه‌اي كه منادي ندا ميدهد؛ هر كس به مالي نياز دارد؛ بيايد (تا نيازش رفع شود)؛ ولي جز يك نفر، كسي نميآيد، آنگاه حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به او ميفرمايد: «نزد خزينه دار برو و بگو مهدي، دستور داده است به من ثروت بدهي». خزانه‌دار مي‌گويد: با دو دست پولها را جمع كن. او نيز پولها را در دامن خود ميريزد؛ ولي هنوز از آنجا بيرون نرفته است كه از رفتار خويش پشيمان مي‌گردد و با خود مي‌گويد چه شد كه من، طمعكارترين امت پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) شدم! آيا كسي كه سبب بي‌نيازي آنان گشت از بي‌نياز كردن من، ناتوان است! آنگاه باز مي‌گردد تا اموال را بازگرداند؛ اما خزانه‌دار نمي پذيرد و مي گويد: چيزي را كه بخشيديم؛ پس نميگيريم»!
ريشه كن شدن فقر از جامعه
فقر و نداري از مشكلات ديرينة بشر و باعث بسياري از انحرافات اخلاقي است؛ بنابراين در دعاهاي بسياري، رفع فقر از خداوند بي‌نياز متعال، طلب شده است؛ در دعاهاي ماه رمضان نيز اين مهم فراموش نشده، آمده است: «اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ ـ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَا كَ ـ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ ـ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ ـ وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا ـ وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا».
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: «هنگامي كه حضرت مهدي (عليه السلام) ظهور كند. . . اموال و زكاتها را در كوچهها ميبرند ولي كسي پيدا نمي‌شود كه حاضر به گرفتن آنها باشد».
امام باقر (عليه السلام) مي‌فرمايند:«... سپس حضرت به كوفه روي مي‌آورند... و هيچ بدهكاري نمي ماند، مگر اين‌كه قرض او را ميپردازند...».
امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند. . . زمين، گنجهاي خود را بيرون ريخته، آشكار مي‌كند؛ به گونه اي كه مردم با چشم خود، آن را بر روي زمين ميبينند و دارندگان زكات به دنبال كسي ميگردند كه نيازمند باشد تا زكاتشان را به او بدهند؛ ولي كسي يافت نمي‌شود و مردم - از فضل و بخشش خداوند - از ديگران، بي‌نياز ميگردند».
در حكومت امام زمان (عليه السلام) با بخشش‌هاي فراوان ايشان و رشد اقتصادي جامعه، نه فقط فقر، ريشه‌كن شده، بلكه مردم در رفاه زندگي خواهند كرد و از لحاظ اقتصادي تأمين خواهند بود و اين دعا، اجابت مي‌شود كه: «وَ أَعْطِنَا بِهِ فَوْقَ رَغْبَتِنَا».
رشد بهداشت، درمان امراض و از بين رفتن بيماري‌هاي بي‌علاج
شفاي بيماران، خواسته و آرزوي همة ماست در تمام اوقات دعا به ويژه در اين ماه عزيز، يكي از دعاهاي هميشگي مسلمانان، طلب شفاي مريضان است: «اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِيضٍ».
شكوفايي شگفتانگيز دانش به‌ويژه دانش بهداشت و درمان در عصر حكومت مهدي (عليه السلام)، بهره گيري از آن براي گسترش بهداشت در جامعه، فرونشستن شعله‌هاي جنگ، پيدايش آرامش رواني، تأمين بهداشت روحي با اصلاح شدن انسان‌‌ها، همچنين گسترش كشاورزي و دامداري و تأمين تغذيه در حد مطلوب؛ از جمله عواملي است كه بهداشت را در روزگار امام عصر (عليه السلام) به حد بالا و ايده آل خود مي‌رساند و چنان مي‌شود كه وضعيت جسمي مردم دگرگون شده، عمر آنان طولاني مي‌گردد.
امام حسين (عليه السلام) دربارة حكومت مهدي (عليه السلام) ميفرمايد: «هيچ نابينا، زمين‌گير و دردمندي بر روي زمين نميماند، مگر آن‌كه خداوند، درد او را برطرف مي‌نمايد».
امام سجاد (عليه السلام) در اين‌باره ميفرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند، خداوند عزوجل، بيماري و بلا را از شيعيان ما دور مي‌كند».
پدیدآورنده: هادي حسين پور
