مقدمه:

«انتظار» مفهومى اسلامى، و ارزشى است كه سرچشمه‏ى حركت و تلاش مى‏باشد .نوشتار حاضر، ضمن توجيه روانى مساله انتظار به دیدگاه مکاتب فكرى غير دینی، و ادیان پیش از اسلام، در مورد انتظار اشاره نموده‌است.

توجيه روانى مساله انتظار

«انتظار»، پيوند وقرابت‏برجسته‏اى با «حركت‏» دارد. حركت از برآيندهاى انتظار وانتظار از جهت‏دهنده‏هاى حركت است .

برخى دوست دارند حالت انتظار را يك مساله روانى ناشى از حرمان در اقشار محروم جامعه وتاريخ تفسير كنند وحالت فرار - از واقعيت گرانبار با مشقت‏ها - به سوى تصور آينده‏اى كه محرومان در آن بتوانند تمام حقوق از دست رفته وسيادتشان را بازپس گيرند. اين، نوعى خيالبافى يا نوعى گريز از دامن واقعيت‏به آغوش تخيل است .

مناقشه در توجيه بالا

بى‏گمان، هنگامى كه در پيشينه تاريخى مساله، نظر كنيم وگستره وسيع نفوذ آن را در عقايد دينى معروف تاريخ انسان بنگريم، چنين توجيهى براى مساله انتظار كاملا غيرعلمى وبى‏پايه خواهد بود.[1]

انتظار در مكاتب فكرى غيردينى

مساله انتظار از محدوده دين فراتر رفته ومذاهب ورويكردهاى غيردينى نظير ماركسيسم را نيز شامل شده است. چنان كه «برتراند راسل‏» مى‏گويد:

«انتظار، تنها به اديان تعلق ندارد، بلكه مكاتب ومذاهب نيز ظهور نجات‏بخشى كه عدل را بگستراند وعدالت را تحقق بخشد، انتظار مى‏كشند».

انتظار نزد ماركسيست‏ها - چنان كه راسل مى‏گويد- درست همان انتظارى است كه مسيحيان بدان اعتقاد دارند .

نيز انتظار نزد «تولستوى‏» در واقع به همان معنايى است كه مسيحيان عقيده دارند، جز آن كه اين داستان‏نويس روسى از زاويه‏اى ديگر مساله انتظار را مطرح كرده‌است.

انتظار در اديان پيش از اسلام

در عهد قديم از كتاب مقدّس آمده‌است:

«از وجود اشرار وظالمان دلتنگ مباش كه به زودى ريشه ظالمان بريده خواهد شد، ومنتظران عدل الهى زمين را به ميراث برند وآنان كه لعنت شده‌اند، پراكنده شوند و صالحان از مردم، همان كسانى اند كه زمين را به ميراث برند وتا فرجام حيات جهان در آن زندگى كنند».[2]

اين حقيقت، در قرآن كريم نيز تكرار شده‌است:

{وَلَقَدْ كَتَبْنا فِى الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ اَنَّ الاَْرْضَ يَرِثُها عِبادِىَ الصّالِحُونَ}؛ «و بى گمان، در زبور، پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد».[3]

نتیجه:

مساله انتظار از پیشینه‌ تاریخی طویل و گستره‌ی نفوذ وسیع برخوردار می‌باشد، و به این حقیقت در ادیان و مکاتب پیش از اسلام و قرآن کریم نیز اشاره گردیده‌است، چنان‌که از محدوده دين فراتر رفته ومذاهب ورويكردهاى غيردينى را نيز شامل شده‌است.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. انتشار یافته در سایت؛ https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text.

[2]. كتاب مقدّس، سفر مزامير داوود: مزمور 37.

[3]. انبياء (21) آيه 105؛ و انتشار یافته در سایت؛ . http://forum.rasekhoon.net/thread