امام خمینی(رحمت الله علیه)، شیوه تدریس و درس دادنشان متفاوت از سایر علما بودند. ایشان به روشی متفاوت درس ها را ارائه می دادند. در کلاس ایشان هر شخصی می توانست اشکال خود را بیان و پاسخ آن را دریافت کند.ایشان بعنوان مدرس، استاد، مربی و معلم ؛ روش شان بر مطالعه همیشگی بحث ها بود. ایشان در جریان تدریس عملکرد مدبرانه ایی داشتند.
نقل مطالب فقها با احترام
آنگاه که ایشان می خواستند مطلبی را از فقیهی نقل کنند، با احترام از وی یاد می کردند. حتی اگر مطلب فقیهی را قبول نداشتند و نظر خودشان برخلاف نظر ایشان بود با احترام خاصی نظر آن دانشمند را بیان می داشتند و بعد با استدلال علمی آن را رد می کردند و در عین حال با کلمۀ «مرحوم» از او یاد می کردند و گاهی کلمۀ «رضوان اللّه تعالی علیه» را دنبال نام آن عالم می آوردند. کتابهایی که از نظر ایشان قابل استفاده اجتهادی نبود با احترام خاصی که به نویسنده می گذاشتند رد می کردند. مثلاً می فرمودند: «روایت «غوالی اللئالی» سند ندارد و نمی شود به آن استدلال کرد»
بیان حالات ائمه(ع) در درس
هرکجا روایتی از امام ـ علیه السلام ـ و یا نام راوی به میان می آمد، به آنان احترام می گذاشتند. در مورد امامان(علیه السلام) می فرمودند:«سلام اللّه علیهم اجمعین». در مورد راوی با عبارت «رحمةاللّه علیه» و یا «رضوان اللّه علیه» نام او را بیان می داشتند. به دلیل همین عشق به خاندان عصمت و طهارت بود که برای دفاع از حریم آنان، کتاب «کشف اسرار» را نوشتند. بارها شد که در ضمن بیان روایات ائمۀ اطهار(علیه السلام) از حالات آنان هم نقل می فرمودند: که مسائل اسلامی به صورت خشک عرضه نشود، بلکه روح معنوی شاگرد هم تکامل یابد.
تسهیل مسیر اجتهاد شاگردان
از آنجا که درس و روش تدریس ایشان تحقیقی بود، شاگرد پس از یکی دو سال در جریان تحقیق قرار می گرفت و با سؤال های خصوصی قبل یا بعد از درس، خیلی زود مسیر اجتهاد را تشخیص می داد و راه را آغاز می کرد.
توصیه و تشویق برای تحقیق و اجتهاد
مرسوم است وقتی که واعظ روی منبر می نشیند، مردم همه باید سکوت کنند و گوش بدهند. ولی در درس چنین نیست. باید میدان برای شاگرد باز باشد هرچه به ذهن او می آید سؤال کند. چند مرتبه اتفاق افتاد شاگردان امام در وسط درس ایشان سؤال نمی کردند؛ امام برای تشویق آنان در کار تحقیق و اجتهاد می فرمودند: «مجلس روضه خوانی که نیست، چرا به مطلبی که من می گویم اعتراض و اشکال نمی کنید».
با اطمینان خاطر و آرام مسائل را می گفتند
در سال 1342 که انقلاب آغاز شد، حضرت امام در شبان هروز حداقل دو ساعت درس می فرمودند: و برای این دو ساعت درس، حدود پنج ساعت مطالعه لازم داشتند. غالباً هم تا نیمه شب برای پاسخ به نامه ها، تلگرام ها و پاسخ به کسب تکلیف کنندگان نمی خوابیدند.
همۀ این مسائل، اعصاب را خسته می کند و هر فرد عادی را خیلی زود از پا درمی آورد و بخصوص در درس و بحث و برخوردبا مردم، با عصبانیت مواجه می سازد. اما استاد با کمال اطمینان خاطر و آرامآرام مسائل را مطرح می فرمودند: و بخصوص در درس، اشکال های افراد را با روی خوش پاسخ می دادند و هیچگاه در مسائل عادی، عصبانیت از معظم له دیده نشد.
منبع:
برگرفته از کتاب؛سلسله موی دوست، صص 116- 120
