مقدمه:
اخلاق و وظایف منتظران واقعی در زمان غیبت، دوری از اعمال زشت و ناپسند و آراسته شدن به فضایل اخلاقی مانند؛ محبت و دوستی، صدق و راستی، همکاری و تعاون، امر به معروف و نهی از منکر، قدر دانی و سپاس، دستگیری از نیازمندان، ولایت مداری و... و پیاده کردن عملی آن ها در زندگی فردی و اجتماعی است. هر کس دوست دارد در زمره یاران حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشد باید منتظر باشد و در عین حال با پرهیزکاری و حسن خلق رفتار نماید.
حُسن خلق
اخلاق نيكو و برخورد مؤدبّانه و عفو و گذشت و خوشرويي و... همه از مصاديق حُسن خلق اند.
آن چه آدمي را نزد خدا و خلق محبوب مي سازد و در دل ها جاي مي دهد، اخلاق نيكوست. در حديثي نبوي آمده است: اِنَّ الرّجُلَ يُدرِكُ بِحُسْنِ خُلقِه دَرَجةَ الصّائمِ القائِمِ ؛[1] انسان بااخلاق نيكويش به درجه روزه دار شب زنده دار مي رسد.
حسن خلق، يك فضيلت اخلاقي است. پيامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) اخلاقي نيكو و برخوردار از حلم و مدارا و گذشت و صبر و ادب و احترام داشت و از خداوند، مدالِ { وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ} گرفت.[2] بعثت خويش را بر اساس به كمال رساندن مكارم اخلاقي معرفي فرمود: اِنّما بُعِثْتُ لِاُتَمِّمَ مَكارِمَ الأخلاقِ [3] و فرمود: اَشْبَهُكم بي اَحسَنُكم اخلاقاً ؛[4]
شبيه ترين شما به من، خوش اخلاق ترين شماست. اين كه اخلاق نيكو چيست، همه مي دانيم. كسي كه در برخورد اول با ديگران، سلام دهد و مصافحه كند، برخوردش با مردم با چهره خندان و با تبسّم باشد، گفتارش شيرين و برخوردش نيكو و شادي آور و غم زدا باشد، با مردم متواضعانه برخورد كند، از خوبي هاي آنان تشكّر كند، تندي ها و پرخاشگري هايشان را تحمّل كند، حليم و صبور و بردبار باشد، كينه به دل نگيرد و عفو و گذشت كند، به پيران احترام و به كوچك ترها مهرباني كند، اين ها نشانه هاي داشتن حسن خلق است.
پيامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) با همين ويژگي ها توانست در دل ها نفوذ كند و از آن مردم جاهل و خشن و باديه نشين، انسان هايي دانا، مهربان، دلسوز، فداكار و بااخلاص تربيت كند. اخلاق او پشتوانه دعوتش بود. خداوند خطاب به آن حضرت فرمود: {فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ}[5] به سبب رحمتي از سوي خدا براي مردم نرم شدي و اگر خشن و سخت دل بودي، از دور تو پراكنده مي شدند.
معلوم مي شود كه نرمش و مدارا و خوش برخوردي عامل جذب و ايجاد محبّت است و تندخويي و بداخلاقي و عصبانيت و سرسختي موجب دفع و دور شدن مردم مي گردد.
اخلاق نيكو، امّت مسلمان را نزد ديگر امّت ها عزيز و محترم مي سازد. در بين فاميل كسي كه حسن خلق داشته باشد محبوب مي گردد. معلّمي كه خوش اخلاق باشد، شاگردانش از او راضي و به درسش علاقه مند و به سخنانش شنوا مي شوند. امام علي(علیه السلام) فرمود: رُبَّ عزيزٍ اَذَلَّهُ خُلقُه، و ذَليلٍ اَعزَّهُ خُلقه ؛[6] چه بسا عزيزي كه اخلاقش او را ذليل كرد، و چه بسا ذليل و خواري كه اخلاقش به او عزّت بخشيد
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به خويشاوندان از فرزندان عبدالمطلب فرمود: إنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِأموالِكم، فَسَعُوهُم بِأخلاقِكم ؛[7] شما با اموالتان نمي توانيد به همه برسيد (و آنان را برخورداركنيد) پس با اخلاقتان به آنان برسيد.
يعني اخلاق و برخورد خوب، در جذب افراد و تأثيرگذاري، جاي اموال و بخشش را مي گيرد. اين توصيه حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) مخصوص فرزندان عبدالمطلب نيست.
نتیجه:
امروز ما هم با حسن خلق، مي توانيم جاذبه بيافرینيم و دل هاي ديگران را به اسلام و تشيع و امام زمان متمايل سازيم. ديگران با اخلاق خوب، مردم را به دين و مذهب غلط جذب مي كنند، ما چرا به دين حق جذب نكنيم؟ منتظر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در اخلاق نيك هم بايد نمونه و الگو باشد، تا مولايش از او راضي گردد.
پی نوشت ها:
[1]. ميزان الحكمه، حديث5012.
[2]. قلم، آيه4.
[3]. كنز العمّال، حديث5217.
[4]. بحارالأنوار، ج70، ص296.
[5]. آل عمران، آيه159.
[6]. بحارالأنوار، ج68، ص396.
[7]. همان، ج71، ص169.
برگرفته از کتاب زندگی مهدوی
