مقدمه:

در اين عالم، به جهت نظمي که خداوند متعال در آن قرار داده است، بين همه اجزاء و افراد، ارتباط و پيوند تنگاتنگي وجود دارد که اساسي‌ترين پيوند، میان ذوات مقدس معصومین(علیهم السلام) با تمام هستي، از ابتدا‌ی خلقت تا پايان تاريخ است. در این میان، ارتباط ناگسستنی امام حسین(علیه السلام) و حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ارتباطی شگرفت و پرمعناست. میان این دو امام، راز و رمزی است که یاد و نام آنان را همیشه در کنار هم، نگاه داشته است. دراين راستا به جلوه‌هايي از ارتباطات میان اين دو امام همام، مي‌پردازيم:

الف: قرآن

1. امام حسين(علیه السلام) از نگاه امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

در روایتی از امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، اولين آيه از سوره حضرت مريم(علیها السلام)[1]، به امام حسين(علیه السلام) تأويل شده است: «"كاف" اسم كربلا، "هاء" رمز شهادت عترت طاهره، "ياء" نام يزيد، قاتل حسين(علیه السلام)، "عين" اشاره به عطش و "صاد" نشان صبر حسین(علیه السلام) است».[2]

1. امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ، از نگاه امام حسين(علیه السلام)

امام حسين(علیه السلام)، درباره آيه 3 سوره شمس[3] فرمود: « مقصود از روز، قائم ‌آل ‌محمد

(صلی الله علیه و آله وسلم) است كه زمين را پر از قسط و عدل كند».[4]

در حقیقت، تشبیه امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به روز، از آن جهت است که جامعه کنونی انسان‌ها به جهت نداشتن عبوديت کامل و همه جانبه، همانند شب، در ظلمت است تا زمانی که در دولت امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، حیات بشر در همه ابعاد، شکوفا شود؛ سياهي‌ها و تباهي‌ها از بین بروند و جهان به نور ایشان، منور گردد.

1. امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و امام حسين(علیه السلام)

خداوند متعال در آيه 33 سوره اسراء مي‌فرمايد: {وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَاناً فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنصُوراً}؛ « كسي كه خداوند، خونش را حرام شمرده، به قتل نرسانيد، مگر به حق؛ و آن كسي كه مظلوم كشته شده، براي وليّش، سلطه (حق قصاص) قرار داديم؛ اما در قتل اسراف نمی‌کند، چرا كه او مورد حمايت است».

امام باقر(علیه السلام) در تأويل اين آيه شريفه، فرموده‌اند: « او حسين بن علي(علیه السلام) است كه مظلوم كشته شد و ما اولياي او هستيم و قائم ما(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چون قيام كند، در طلب انتقام خون او برآيد».[5]

ب: روايات

1. امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، فرزند امام حسين(علیه السلام)

در بيش از سي‌صد روايت، به این نکته اشاره شده است كه امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، نهمين فرزند امام حسين(علیه السلام) است. نکته قابل توجه، آن‌ است که در بيشتر احاديثي كه از وجود مقدّس رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره حضرت ولي عصر‌(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقل شده، با عناويني چون: « از تبار پسرم، حسين»،« از نسل اين پسرم» و « نهمين فرزند پسرم حسين» از حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یاد شده است.[6]

خود امام حسین(علیه السلام) نیز، در ضمن روایتی، این‌چنین به این حقیقت اشاره فرموده است: « قائم اين امت، نهمين فرزند من است. او صاحب غيبت است و كسي است كه ميراثش را در حياتش تقسيم مي‌كنند».[7]

 ایشان، هم‌چنین در جای دیگری فرموده است: « رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در بشارتي به من فرمود: " تو امام، پسر امام و پدر ائمه هستي و نُه فرزند تو، ائمه ابرار و معصوم و امين‌اند و نهمين آنان، مهدي قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه دنيا را در آخر الزمان، پر از عدل و قسط مي‌كند…‌"».[8]

 امام علي(علیه السلام) نیز در کلامی به فرزندش امام حسين(علیه السلام) می‌فرماید: « امير بزرگان، نابودکننده كافران، سلطاني كه همه‌، آرزوي او را دارند و عقل‌ها در زمان غيبتش سرگردان مي‌شود، نهمين فرزند تو است. او بين ركن و مقام، بر همه جاي زمين و بر همه انسان‌ها و جنّيان ظاهر مي‌شود. خوشا به حال افراد مؤمني كه زمان او را درك كنند؛ ملحق به او شوند و شاهد حكومت و ملاقات‌كننده يارانش باشند».[9]

1. القاب امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از زبان امام حسين(علیه السلام)

عيسي الخشاب مي‌گويد: « از محضر امام حسين(علیه السلام) سؤال شد که آيا شما صاحب اين امر هستيد؟ آن حضرت فرمود: " نه؛ بلكه صاحب اين امر، كسي است كه از ميان مردم كناره‌گيري مي‌كند و خون پدرش بر زمين مي‌ماند و كنيه او كنيه عمويش خواهد بود"».[10]

1. توصيف امام حسين(علیه السلام) از زبان امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، در ضمن زیارتی موسوم به « زیارت ناحیه»،[11] خطاب به امام حسین(علیه السلام)، چنین می‌فرماید: « كُنْتَ رَبِيعَ الْأَيْتَامِ وَ عِصْمَةَ الْأَنَامِ وَ عِزَّ الْإِسْلَامِ وَ مَعْدِنَ الْأَحْكَامِ وَ حَلِيفَ الْإِنْعَامِ سَالِكاً فِي طَرِيقَةِ جَدِّكَ وَ أَبِيك...»؛[12] « تو بهار يتيمان، ملجأ و پناهگاه مردم، عزّت اسلام، كانون احكام، هم‌‌پيمان بخشش‌‌ها و رهرو راه جدّ و پدرت بودي. براي اسلام و مسلمين، مهربان، برای حق، ياور، در هنگام بلا، صبور و بردبار و محافظ دين و نگهبان آن بودي».

هم‌چنین ایشان، در ادامه، فرموده است: « كُنْتَ لِلرَّسُولِ وَلَداً وَ لِلْقُرْآنِ سَنَداً وَ لِلْأُمَّةِ عَضُداً وَ فِي الطَّاعَةِ مُجْتَهِداً حَافِظاً لِلْعَهْدِ وَ الْمِيثَاقِ نَاكِباً عَنْ سَبِيلِ الْفُسَّاقِ تَتَأَوَّهُ تَأَوُّهَ الْمَجْهُودِ طَوِيلَ الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ زَاهِداً فِي الدُّنْيَا زُهْدَ الرَّاحِلِ عَنْهَا نَاظِراً إِلَيْهَا بِعَيْنِ الْمُسْتَوْحِشِ مِنْهَا»؛[13] « تو‌، براي رسول خدا، فرزند و براي قرآن، سند و براي امت، بازویي پرتوان بودي. در طاعت خدا، تلاش‌گر و نسبت به عهد و پيمان، حافظ و مراقب بودي. از راه فاسقان سر برمي‌تافتي. آه مي‌كشيدي؛ آه کسی كه به رنج و زحمت افتاده است. ركوع و سجود تو، طولاني بود و مانند كسي كه از دنيا رخت بركشيده است، زاهد و پارسا بودی و با ديدة وحشت‌زده به دنیا نگاه مي‌كردي».

1. قائم و عاشورا

« قائم» از القاب مشهور حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف)‌ می‌باشد كه در غالب احادیثی که از معصومین(علیهم السلام) درباره ایشان صدور یافته، وارد شده است. در وجه تسمیه حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به این نام، روایاتی نقل شده که از جمله آن، روایت امام صادق(علیه السلام) است. ایشان فرموده‌اند: « چون جريان شهادت امام حسين(علیه السلام) واقع شد، فرشتگان به درگاه الهي ناليدند و به خداوند عرض كردند: " بار خدايا! آيا با حسين(علیه السلام) كه انتخاب شده تو و فرزند پيامبر تو (صلی الله علیه و آله و سلم) است، باید اين چنين رفتار شود؟" پس خداوند، شبح و سايه قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در حالت ايستاده، برای آن‌ها مجسم كرد و فرمود: " با اين قائم از ستم‌كنندگان به حسين(علیه السلام)، انتقام خواهم گرفت"».[14]

امام محمد باقر(علیه السلام) نیز در جواب به ابوحمزه‌ ثمالی که از علت اختصاص این لقب به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پرسیده بود، به همین مطلب اشاره فرمودند.[15]

1. غيبت حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، از نگاه امام حسين(علیه السلام)

درباره غيبت آخرين پيشواي بر حق، احاديث زیادی نقل شده که برخي از اين روايات، از ناحيه امام سوم، صادر گشته است. از جمله آن که ایشان فرموده‌اند: « براي او [مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف)] غيبتي است كه در آن، برخی، از دين برمي‌گردند و برخی ديگر، بر آيين خود استوار مي‌مانند و در اين راه آزارها مي‌‌بينند. به آنان گفته مي‌شود: " اگر راستگو هستيد، اين وعده كي واقع خواهد شد؟"[16] کسانی كه بر اين آزارها و تكذيب‌‌ها صبر كنند، همانند كسي هستند كه شمشير به دست گرفته و در پيشاپيش رسول اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) جهاد مي‌كند».[17]

با توجه به اين حديث شريف، مشخص مي‌شود كه آسيب‌‌هاي سختي در اين زمان، متوجه مسلمانان و شيعيان است كه بارزترين آن، بي‌‌ديني و بد ديني است.

1. بشارت ظهور از زبان امام حسين(علیه السلام)

سالار شهيدان در اين زمينه مي‌فرمايد: « در خاندان ما، دوازده مهدي هستند كه نخستين آنان، علي بن ابي طالب(علیه السلام) و آخرين آنان، نهمين فرزند من و امام قائم به حق است؛ خداوند، زمين مرده را به وسيله او زنده مي‌كند و دين حق را بر تمام اديان پيروز مي‌گرداند...».[18]

ایشان، هم‌چنین، در جايي ديگر فرموده‌اند: « اگر از عمر دنيا جز يك روز باقي نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدري طولاني می‌فرمايد تا آن‌كه مردي از فرزندان من خروج نمايد و زمين را پر از عدل و داد کند؛ هم‌چنان‌كه پر از ظلم و جور شده بود. من از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) اين چنين شنيدم».[19]

اين بشارت‌ها، در طول تاريخ، همواره بارقه اميدي براي عاشقان و شيفتگان مكتب اهل‌بیت(علیهم السلام) و سبب حيات، رشد، بالندگي، حركت و تلاش بوده است.

1. دلدادگي حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به امام حسين(علیه السلام)

فراهم نمودن شرايط و مقدمات ظهور حضرت ولي عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و توفيق جنگيدن در ركاب آن بزرگوار، از موهبت‌‌هاي الهي است كه نصيب عده‌‌اي از خواص مي‌شود. در عظمت و شرافت خدمت‌‌گذاري و نصرت آن آستان بلند، همين بس كه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيز عاشق جدّ بزرگوار خود و مشتاق خدمت به او است. آن حضرت، در زيارت ناحيه مقدسه مي‌فرمايد: « فَلَئِنْ أَخَّرَتْنِي الدُّهُورُ وَ عَاقَنِي عَنْ نُصْرَتِكَ الْمَقْدُورُ وَ لَمْ أَكُنْ لِمَنْ حَارَبَكَ مُحَارِباً وَ لِمَنْ نَصَبَ لَكَ الْعَدَاوَةَ مُنَاصِباً فَلَأَنْدُبَنَّكَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً وَ لَأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً»؛[20] « اگر روزگار، مرا به تأخير انداخت و مقدرات، مرا از ياري و نصرت تو در روز عاشورا باز داشت، اکنون، صبح و شام بر تو ندبه مي‌كنم و به جاي قطرات اشك، بر تو خون مي‌گريم».

1. عاشورا روز ظهور

برخی از روایات، روز ظهور را جمعه و برخی دیگر، شنبه، معرفی کرده‌اند. در صورت صحيح بودن سند اين دسته روايات، می‌توان مضمون آن‌ها را این‌گونه جمع کرد که روز جمعه، روز « ظهور» و روز شنبه، روز « استقرار و تثبيت قيام حضرت و نابودي مخالفان» است. اما مهم، آن است كه قيام حضرت ولي عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مصادف با روز شهادت سيدالشهداء(علیه السلام) واقع می‌شود و اين مطلب، ما را به ارتباط ويژه صاحبان اين دو قيام، رهنمون مي‌سازد.

امام جعفر صادق(علیه السلام) در این باره مي‌فرمايد: « قائم- درود خدا بر او باد- در شب بيست و سوم ماه رمضان، به نام [شريفش] ندا مي‌شود، و در روز عاشورا، روزي كه حسين بن علي(علیه السلام) در آن كشته شد، قيام خواهد كرد‌».[21]

امام محمد باقر(علیه السلام) نیز فرموده است: « گويا حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را مي‌بينم كه روز عاشورا که روز شنبه است، بين ركن و مقام ايستاده و جبرئيل، پيش روي او ندا مي‌كند: " بيعت براي خدا است". پس زمين را پر از عدل مي‌‌كند؛ همان‌‌گونه كه پر از ظلم و جور شده بود».[22]

1. عدالت مهدوي در كلام امام حسين(علیه السلام)

مهم‌ترين و بارزترين جلوه حكومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، عدالت مي‌باشد.[23] امام حسين(علیه السلام) در تعبير زيبايي، گستردگي اين عدالت را اين‌گونه بيان مي‌فرمايد: « به هنگامي كه قائم عدالت، قيام فرمايد، وسعت عدلش، نيكوكار و بدكار را فرا مي‌گيرد».[24]

1. ياد امام حسين(علیه السلام) نخستين كلام حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

اولين کلام حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، متضمن ياد امام حسين(علیه السلام) می‌باشد. چنان‌چه محدث بزرگوار، شيخ علي يزدي حائري، نقل کرده است: « زماني كه قائم آل محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) ظهور كند، ما بين ركن و مقام مي‌ايستد و پنج ندا مي‌دهد:

« ألا يا أهلَ الْعالَمِ أنا الإمامُ القائِمُ»؛ « ‌اي جهانيان! من، امام قائم هستم».

« ألا يا أهلَ الْعالَمِ أنا الصَّمْصَامُ الْمُنْتَقَمِ»؛ « ای اهل عالم! من شمشير انتقام‌گيرنده هستم».

« ألا يا أهلَ الْعالَمِ إنَّ جَدِّي الْحُسَينَ قَتَلُوهُ عَطْشاناً»؛ « ای اهل عالم! جدّ من، حسين(علیه السلام) را تشنه‌كام كشتند».

« ألا يا أهلَ الْعالَمِ إنَّ جَدِّي الْحُسَينَ طَرَحُوُه عُرْياناً»؛ «‌اي اهل عالم، جدّ من، حسين(علیه السلام) را عريان روي خاك افكندند».

« ألا يا أهلَ الْعالَمِ إنَّ جَدِّي الْحُسَينَ سَحَقُوهُ عُدْواناً»؛ « ‌اي جهانيان! حرمت جدّ من، حسين را از روي كينه‌توزي پايمال كردند».[25]

1. حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تكميل‌كننده سفر امام حسين(علیه السلام)

يكي از رابطه‌هاي دقيق بين اين دو امام همام(علیه السلام) و قيامشان، مركز حكومت آن دو است. امام حسين(علیه السلام) از مكه به جانب كوفه رهسپار بود و شايد با رسيدن به كوفه، مانند پدر بزرگوار خود، آن‌جا را مقرّ حكومت خويش قرار مي‌داد؛ ولي سپاهيان يزيد، راه را بر آن حضرت بستند و ایشان به ناچار در روز دوم محرّم، در كربلا منزل نمود.

اما زماني كه خورشيد تاب‌ناك مكه ظهور كند، كوفه را به عنوان مقرّ حكومت خود، بر خواهد گزيد. امام محمد باقر(علیه السلام) در این‌باره مي‌فرمايد: « مهدي قيام مي‌‌كند و به سوي كوفه مي‌‌رود و منزلش را آن‌جا قرار مي‌دهد».[26]

1. خون‌‌خواهي حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از قاتلان امام حسين(علیه السلام)

سالار شهيدان به فرزندش امام سجاد(علیه السلام) فرمود: « سوگند به خدا؛ خون من از جوشش باز نمي‌‌ايستد تااين‌كه خداوند، مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را برانگيزد. او به انتقام خون من، از منافقان فاسق و كافر، هفتاد هزار نفر را مي‌كشد».[27]

1. ياري کردن امام حسين(علیه السلام)، ياري کردن امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

يكي ديگر از جلوه‌هاي روشن ارتباط، بين اين دو اختر تاب‌ناك آسمان ولايت و امامت، از فرموده پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) استفاده می‌شود که ياري نمودن امام حسين(علیه السلام) را نصرت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) معرفی کرده‌اند. چنان‌چه، حضرت ابا عبدالله(علیه السلام) در شب عاشورا به اصحاب خود فرمود: « همانا جدّم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: " فرزند من، حسين(علیه السلام)، در زمين كربلا، غريب و عطشان كشته مي‌شود. پس كسي كه او را ياري كند مرا و فرزند او، مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ياري نموده است...».[28]

1. فرشتگانِ ياور امام حسين(علیه السلام)، ياوران مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

يكي از ويژگي‌هاي قيام يوسف زهرا(سلام الله علیها) برخورداري از نصرتِ فرشتگانی است که بر سر مزار حسین(علیه السلام) وقوف کرده‌اند. چنان‌چه امام رضا(علیه السلام) فرموده است: « همانا [در روز عاشورا] چهار هزار فرشته براي نصرت و ياري حسين(علیه السلام) به زمين فرود آمدند اما ديدند که حسين(علیه السلام) كشته شده است؛ از اين رو، ژوليده و غبارآلود در نزد قبر آن حضرت، اقامت كردند و هم‌چنان هستند تا اين كه قائم، قيام كند و آنان با شعار « يا لثارات الحسين»، از ياوران آن حضرت باشند».[29]

1. شعار سپاه حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

در میان شعارهاي لشگر حضرت ولی‌ّ عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، به روشني مي‌توان ياد و خاطره امام حسين(علیه السلام) را مشاهده كرد.

علاوه بر انبوه روایات وارده که مؤید این مطلب هستند، در يكي از زيارات جامعه آمده است: « السَّلَامُ عَلَى الْإِمَامِ الْعَالِمِ الْغَائِبِ عَنِ الْأَبْصَارِ وَ الْحَاضِرِ فِي الْأَمْصَارِ وَ الْغَائِبِ عَنِ الْعُيُونِ وَ الْحَاضِرِ فِي الْأَفْكَارِ بَقِيَّةِ الْأَخْيَارِ الْوَارِثِ ذَا الْفَقَارِ الَّذِي يَظْهَرُ فِي بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ ذِي الْأَسْتَارِ وَ يُنَادِي بِشِعَارِ يَا ثَارَاتِ الْحُسَيْنِ أَنَا الطَّالِبُ بِالْأَوْتَارِ أَنَا قَاصِمُ كُلِّ جَبَّارٍ الْقَائِمُ...»؛[30] « سلام و درود بر امامي كه از ديده‌ها و چشم‌ها، پنهان و در شهر‌ها و دل‌ها حاضر است؛ کسی که باقي‌مانده اخيار و خوبان و وارث شمشير ذوالفقار است؛ آن بزرگواري كه در بيت الله الحرام - كه داراي پرده‌‌ها است- ظاهر مي‌‌شود و به شعار « يا لثارات الحسين» ندا مي‌‌كند و مي‌‌فرمايد: " منم مطالبه‌كننده خون‌‌هاي به ‌ناحق ‌ريخته. منم شكننده هر ستمگر جفا پيشه"».

ياران حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيز به پيروي از امامشان، شعار « يا لثارات الحسين» سر مي‌دهند.

1. حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ويرانگر مساجد چهارگانه

امام محمد باقر(علیه السلام) فرموده‌اند: « کوفیان به جهت شادي از كشتن حسين(علیه السلام)، چهار مسجد ساختند: مسجد أشعَث، جَرِير، سِماك و شَبَث بن رِبعي».[31] هم‌ایشان، در جای دیگری فرموده‌اند: « هنگامي كه قائم ما قيام كند، چهار مسجد را در كوفه ويران مي‌سازد …».[32]

ج. ادعيه و زيارات

بررسي ادعيه و زيارات مربوط به سيدالشهدا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یکی از مواردی است که می‌تواند ما را به ارتباط وثيق و تنگاتنگ ميان اين دو نور پاك، رهنمون شود. در اين قسمت، به نمونه‌هايی از این ادعیه و زیارات اشاره مي‌شود:

1. ياد حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، در ميلاد امام حسين(علیه السلام)

 در توقيع مبارك حضرت امام حسن عسگري(علیه السلام) براي قاسم بن علاء همداني آمده است: « در روز تولد امام حسين(علیه السلام) اين دعا را بخوان: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِي هَذَا الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلَالِهِ وَ وِلَادَتِهِ بَكَتْهُ السَّمَاءُ وَ مَنْ فِيهَا وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَيْهَا... الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَ الشِّفَاءَ فِي تُرْبَتِهِ وَ الْفَوْزَ مَعَهُ فِي أَوْبَتِهِ وَ الْأَوْصِيَاءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قَائِمِهِمْ وَ غَيْبَتِه»؛[33] « خداوندا! تو را به مقام مولود اين روز مي‌خوانم، کسی كه پيش از به دنیا آمدنش، وعده و خبر شهادتش داده شد و آسمان و هر كس که در آن بود و زمين و هر كس بر روي آن بود، بر او گريه كرد... کسی كه در عوض شهادتش، ائمه(علیهم السلام) از نسلش و شفا در تربتش قرار گرفت و زمانی که پس از سپری شدن دوران غیبت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همراه با اوصیائی از عترتش رجوع می‌کند، فوز و رستگاری با اوست».

هم‌چنین، نقل شده است که در روز تولد امام حسین(علیه السلام)، جبرئيل امين، لوح‌نوشته‌ای را از طرف خداوند و به عنوان چشم‌روشنی، برای پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) هدیه آورد. رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از آن که نوشته‌های لوح را مطالعه کردند، فرمودند: « سزاوار نيست كه اين چشم‌روشني به شخصي غير از فاطمه زهرا(سلام الله علیها) سپرده شود».

اهمیت این صحیفه، به جهت آن است که در روز ولادت امام حسین(علیه السلام) نازل شده و شامل ذکر و یاد امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.[34]

در این صحیفه، آن‌جا که نوبت به نام مقدّس امام حسين(علیه السلام) مي‌رسد، آمده‌ است: «...جَعَلْتُ كَلِمَتِيَ التَّامَّةَ مَعَهُ وَ الْحُجَّةَ الْبَالِغَةَ عِنْدَهُ...»؛ « كلمه تامه و حجت بالغه خود (امام زمان) را با حسين(علیه السلام) و نزد او قرار دادم».[35]

1. ياد حسين(علیه السلام)، در ميلاد امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

محدث بزرگوار، شيخ عباس قمي(رحمة الله علیه) در مفاتيح الجنان آورده است: « با فضيلت‌ترين اعمال شب نيمه شعبان- كه باعث آمرزش گناهان است- زيارت امام حسين(علیه السلام) مي‌باشد. هر كه مي‌خواهد، روح صد و بيست و چهار هزار پيامبر با او مصافحه كند، امام حسين(علیه السلام) را در این روز زيارت كند».[36]

1. شب قدر و ياد امام حسين(علیه السلام)

شب قدر، شب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است؛ چرا که ملائكه و روح، بر آن حضرت، نازل شده و تقدير امور را در اختيار او مي‌گذارند.

شيخ عباس قمي مي‌نويسد: « بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين(علیه السلام) در ماه مبارك رمضان - خصوصاً شب اول و نيمه و آخر آن و به خصوص شب قدر - بسيار است».[37]

از حضرت امام صادق(علیه السلام) نیز مروي است: « چون شب قدر فرا می‌رسد‌، منادي از آسمان هفتم و از بطن عرش ندا مي‌كند كه حق تعالي هر كسي را كه به زيارت قبر حسين(علیه السلام) آمده، آمرزيد».

1. دعاي ندبه و ياد امام حسين(علیه السلام)

يكي از دعاهاي بسيار مهم و با ارزش در نزد شيعه، دعاي ندبه است كه عاشقان حضرت ولي عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، هر صبح جمعه دور هم گرد آمده و با خواندن آن، با حضرتش تجديد عهد و پيمان مي‌كنند. در بخش‌هايي از اين دعا، به جدّ بزرگوار امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، سالار شهيدان اشاره می‌شود:

« أيْنَ الْحَسَنُ و أيْنَ الحُسَيْنُ أيْنَ أبناءُ‌ الْحُسَينِ»؛ «حسن(علیه السلام) كجا است؟ حسين(علیه السلام) چه شد؟ فرزندان حسين كجايند و چه شدند؟».

« أيْنَ الطّالبُ بِدَمِ الْمَقتولِ بِكَربَلا؟»؛ « كجاست کسی که طالب خون شهيد كربلاست؟».

1. زيارت عاشورا و ياد مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

زيارت عاشورا- كه از سوي امام محمد باقر(علیه السلام)، و در واقع از ناحيه خداوند متعال به شيعيان و شيفتگان، تعليم داده شده است- دارای مضامين والايي است.

در يكي از قسمت‌هاي این زيارت، چنين آمده است: « ان يرزقني طلب ثارك مع امام منصور من اهل بيت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)»؛ « همانا من از خداوند، خون‌خواهي تو را در كنار امام ياري شده- که از خاندان پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است- می‌طلبم».

 و در قسمتي ديگر از این زیارت نیز، چنین حاجتی خواسته می‌شود: « ان يرزقي طلب ثاري [كم] مع امام هدي [مهدي] ظاهر ناطق بالحق منكم».

1. روز عاشورا و ياد حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

امام باقر(علیه السلام) فرمود: « يكديگر را در روز عاشورا و در مصيبت امام حسين(علیه السلام) تعزيت گوييد و بگوييد: «عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَيْنِ(علیه السلام) وَ جَعَلَنَا وَ إِيَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِينَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِيِّهِ وَ الْإِمَامِ الْمَهْدِيِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ »؛ « خداوند اجر ما و شما را در مصيبت حسين(علیه السلام) بزرگ گرداند و ما و شما را از كساني قرار دهد كه به همراه وليّ امام حسين، مهدي آل محمد، به خون‌خواهي او بر می‌خیزند».[38]

هم‌چنین در دعايي كه از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است، مي‌خوانيم: « أللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَيْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَيْنِ وَ اطْلُبْ بِثَأْرِه ».[39]

1. حرم امام حسين(علیه السلام) و دعاي فرج

از جمله اماکنی كه در آن، دعا براي تعجيل فرج مؤكد است، بارگاه ملکوتي سالار شهيدان است. صاحب « مكيال المكارم» در اين‌باره مي‌نويسد: « هر گاه مؤمن در حرم امام حسين(علیه السلام)، انواع ظلم و مصيبتي كه بر آن حضرت و خاندانش وارد آمده را یاد کند و بداند كه خون‌خواه آن جناب و انتقام‌گيرنده از دشمنان و ستم‌كنندگان به او، مولايمان صاحب‌الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است، عقل و مودتش او را خواهند برانگيخت كه براي تعجيل فرج و ظهور آن حضرت دعا نمايد و با تضرع و زاري اين امر را از درگاه الهي بخواهد».

1. حقيقت انتظار در بارگاه امام حسين(علیه السلام)

در يكي از زيارت‌نامه‌هاي بارگاه ملكوتي امام حسين(علیه السلام)، آمده است: « السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنْ لَمْ أَكُنْ أَدْرَكْتُ نُصْرَتَكَ بِيَدِي فَهَا أَنَا ذَا وَافِدٌ إِلَيْكَ بِنُصْرَتِي قَدْ أَجَابَكَ قَلْبِي وَ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ بَدَنِي وَ رَأْيِي وَ هَوَايَ عَلَى التَّسْلِيمِ لَكَ وَ الْخَلَفِ الْبَاقِي مِنْ بَعْدِكَ الْأَدِلَّاءِ عَلَى اللَّهِ مِنْ وُلْدِكَ فَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ هُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِين»؛[40]« درود بر تو ‌اي فرزند رسول‌الله(صلی الله علیه و آله و سلم).اگر چه من، زمان شما را درك نكردم تا شما را با دستم نصرت كنم، اما اكنون با قلب، گوش، چشم، بدن، رأي و همه خواسته‌‌هايم، تسليم امر شما هستم و در راه نصرت شما و جانشينان شما- که راهنمايان به سوي خدا و از فرزندان شما می‌باشند- هستم. اكنون تمام نصرت و ياري من براي شما آماده است، تا هنگامي كه خداوند اراده و حكم كند و او بهترين حاكمان است».

اين فراز، معنا و مفهوم انتظار و كيفيت آمادگي براي ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را روشن مي‌سازد؛ چراکه همراه کردن جان و دل، عقل و سر، و رأی و خواسته‌ها در راه امام معصوم و مقدم داشتن او بر اراده و خواست خود، روح انتظار است.

د: تشرفات

در اينجا به ذکر دو نمونه از اين تشرفات اشاره مي‌شود:

1. عنايت حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به مجالس ذكر امام حسين(علیه السلام)

علامه اميني، در جلد اول کتاب « الغدير» مي‌گويد: « در ميان اصحاب ما مشهور است كه خواندن قصيده « ابن عَرَنْدَس» در هر مجلسي، موجب تشريف‌فرمايي حضرت بقية الله - روحي له الفداه - به آن مجلس مي‌شود.

خطيب بزرگ شيعه، مرحوم شيخ عبدالزهراء كعبي؛ مي‌گويد: « يك روز، بعد از ظهر، وارد صحن مطهر امام حسين(علیه السلام) شدم. شخصي در مقابل يكي از حجره‌هاي صحن شريف -كه كتاب‌هاي مذهبي مي‌فروخت و با من سابقه آشنايي داشت- مرا ديد و گفت: « كتاب كوچكي دارم كه به نظرم براي شما خوب باشد و در آن، اشعاري بسيار زيبا، مکتوب است. قيمت آن هم اين است كه يك بار آن را برايم بخواني». كتاب را گرفتم و دیدم که كتاب مفيد و سودمندي است؛ زيرا قصاید ابن عَرَنْدَس حلّي - كه مدت‌ها دنبال آن مي‌گشتم- در آن بود. در يكي از رواق‌ها نشستیم و من به خواندن آن اشعار براي كتاب‌فروش مشغول شدم و هر دو اشك مي‌ريختيم كه ناگهان سيدي از بزرگان عرب را ديدم كه در برابرم ايستاده، به اشعارگوش مي‌دهد و گريه مي‌كند.

من، هم‌چنان به خواندن مشغول بودم تا به این ابیات رسیدم:

اَيُقْتَلُ ظَمْآناً حُسينٌ بِكَربلا

          وَ في كُلِّ عُضوٍ مِن اَنامِلِهِ بَحرٌ

وَ والدُهُ السّاقي عَلَي الحَوضِ في غَدٍ

          وَ فاطمَةُ ماءُ الفُراتِ لَها مَهرٌ

فَوا لَهفَ نَفسي لِلحُسين و ما جَني

                   عَلَيه غَداةَ الطَّفِّ في حَربِهِ الشِّمْرُ

ـ آيا حسين(علیه السلام) بايد در كربلا تشنه به شهادت برسد، با آن‌كه در هر انگشت او دريايی يافت مي‌شود؟

ـ و با آن كه پدرش علي(علیه السلام) در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مي‌كند و آب فرات، مهريه مادرش فاطمه(سلام الله علیها) است؟

ـ پس آه و فغان بر حسين(علیه السلام) و جنايت‌‌هايي كه شمر در كربلا نسبت به حضرتش روا داشت.

شعر که به این‌جا رسید، گريه آن بزرگوار شدت گرفت. رو به ضريح امام حسين(علیه السلام) كرد و بيت « أ يقتل ظمآناً...» را تكرار ‌نمود و همچون زن جوان‌مرده شروع به گریستن کرد. همين كه اشعار را به پايان رساندم، ديگر آن بزرگوار را نديدم. براي ديدن ايشان، از صحن خارج شدم تا شايد او را بيابم؛ ولي ايشان را پیدا نکردم و به هر كجا رو نمودم، اثري نيافتم.گويا از برابر چشمانم غايب شده بود. به يقين دانستم كه ایشان، حضرت حجت و امام منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بوده است».[41]

1. سفارش حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به زيارت عاشورا

محدث نوري، حكايت سيد رشتي را چنين نقل مي‌كند كه: « حضرت به سيد، دستور خواندن نافله (خصوصاً نافله شب)، زيارت جامعه و زيارت عاشورا را داد و بعد از آن فرمود: شما چرا نافله نمي‌خوانيد؟ نافله، نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمي‌خوانيد؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! شما چرا جامعه نمي‌خوانيد؟ جامعه، جامعه، جامعه!».[42]

خاتمه

دولت حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و رجعت امام حسين(علیه السلام)

« رجعت»، مسأله‌اي است كه در زمان ظهور، نمود پيدا مي‌كند و در حقیقت حضرت ولي عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، صاحب آن است. اولين امامي كه در دولت كريمه، رجعت مي‌كند، امام حسين(علیه السلام) است و ایشان همان کسی است که بعد از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، حاكم و امام حكومت مي‌باشد.

چنان‌چه امام صادق(علیه السلام) در این‌باره فرموده‌اند: « اولين كسي كه زمين به رويش شكافته مي‌شود و به دنيا برمي‌گردد، حسين بن علي(علیه السلام) است».[43]

هم‌چنین از امام محمد باقر(علیه السلام) نقل شده است: « امام حسين(علیه السلام) در شب عاشورا به اصحابش فرمود: " شما را به بهشت بشارت باد. به خدا قسم كه بعد از آن‌چه بر ما جاري می‌شود، تا زمانی‌ که خداي تعالي بخواهد، مكث خواهيم كرد؛ بعد از آن، خداوند ما و شما را در هنگامي كه قائم ما ظاهر شود، بیرون خواهد آورد و از ظالمین انتقام خواهد كشيد و ما و شما آنان را در سلاسل و اغلال، و گرفتار به انواع عذاب و نكال مشاهده خواهيم كرد...».[44]

امام حسين(علیه السلام) هم‌چنین در روز عاشورا، باز از رجعت خود سخن گفته و فرموده‌ است: « من اولين كسي خواهم بود كه زمين برای او شكافته مي‌شود و رجعت مي‌كند».[45]

امام صادق(علیه السلام) نیز در تأویل آيه شريفة « ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمْ الْكَرَّةَ عَلَيْهِم»[46] فرموده‌اند: « مقصود، زنده شدن دوباره امام حسين(علیه السلام) و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است؛ در حالي كه كلاه‌خودهايي طلايي بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسين(علیه السلام) را اطلاع مي‌دهند تا مؤمنان به شك و شبهه نيفتند».

فرصت‌ها

شناختن پيوندها و ارتباطات میان قیام امام حسین(علیه السلام) و قیام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، فواید و فرصت‌هایی را پیش روی ما می‌گذارد که از جمله آن، این موارد است:

1. به کمک این شناخت، می‌توان انديشيد و فرهنگ غني شيعه را تبيين و پالايش نمود.
2. با توجه به مشابهت ياران هر دو قيام (نقش جوانان و زنان در هر دو دوره) و اشتراك اهداف هر دو نهضت، عرصه را براي حضور و ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ‌فراهم کرد.
3. با توجه به مبحث « مديريت تحول» مي‌توان از نهضت امام حسين(علیه السلام)، براي بسط و تعميق انديشه انسان مدرنِ عصر غيبت، بهره جست و نگذاشت تكرار تاريخ، خاطره‌هاي تلخ و سياه را استمرار بخشد.

عبرت‌ها

1. همان‌طور که وضعيت نابسامان اجتماعي و سياسي عصر امام حسین(علیه السلام)، منجر به شهادت غريبانه ایشان شد؛ امروز نیز وضعیت نامطلوب اجتماعی به طولاني شدن غيبت می‌انجامد.
2. مردمی که حاضر به همكاري با حسین(علیه السلام) نشدند، انسان‌ها‌یی به ظاهر متدین بودند که نماز مي‌خواندند، قرآن تلاوت مي‌كردند، روزه مي‌گرفتند و به حج مي‌رفتند؛ اما عبادت‌هایشان خالي از روح ولايت بود[47] و به همین علت، وقتي امام زمانشان در هشتم ذي‌حجه، مكه را به سمت كوفه ترك کرد، آن‌ها به سوي مني و عرفات رفتند...

اين مسئله، تهديدی بسيار جدي براي ما است؛ چراکه نبايد از وجود امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) غافل بود و سرگرم دنيا و یا حتي غرق در عبادت بدون ولايت شد.

1. همان‌طور که انسان‌‌هاي زمان امام حسين(علیه السلام) در برابر وجدان تاريخ و در محكمه عدل خداوند متعال، محكوم و مجرم مي‌باشند، امروز نیز كساني كه به استنصار امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) لبيك نمي‌گويند، مقصر و مجرم‌اند.

سخن پاياني

 حضرت امام حسين(علیه السلام) در عالم مكاشفه، به يكي از بزرگان قم فرمودند: «... مهدي ما در عصر خويش مظلوم است. تا مي‌توانيد درباره او سخن بگوييد و قلم‌فرسايي كنيد. آن چه درباره او بگوييد، درباره همه معصومان(علیهم السلام) خواهد بود؛ چراکه حضرات معصومين(علیهم السلام)، همه در عصمت، ولايت و امامت، يكي هستند؛ اما چون عصر، عصر مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ماست، سزاوار است مطالب، درباره او گفته شود... باز تأكيد مي‌كنم كه درباره مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما زياد سخن بگوييد و بنويسيد. بيش از آن چه نوشته و گفته شده، بايد درباره‌اش نوشت و گفت».[48]

نتيجه:

عاشورا، شور انتظار و شوق ظهور را مضاعف می‌كند؛ از این رو، عزاداران حسيني، با يك چشم بر مصائب اباعبدالله الحسین(علیه السلام) گريه می‌کنند و با چشم ديگر، افق‌ ظهور را رصد می‌نمایند.

امروز باید با چشمان اشك‌بار و با لبان مترنم به دعای فرج، بيرق عزاي حسين(علیه السلام) و پرچم سبز انتظار را به دوش گرفت و با يك دست، در رثاي حسين(علیه السلام)، بر سر و سينه زد و با دست ديگر، رو به آسمان، براي ظهور، دعا نمود.

كي شود مهدي بيايد يا حسين***كربلا را او گشايد يا حسين

كي شود آواي تو از ناي او***در كنار كعبه آيد يا حسين

مي‌شود با يا لثارات الحسين***نهضتي برپا نمايد يا حسين

كي شود گيرد ز دشمن انتقام***شعر پيروزي سرايد يا حسين

كي شود آن روضه‌خوان خون‌جگر***سوز اين دل را فزايد يا حسين [49]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. « کهیعص».

[2]. كمال الدين، ج 2، ص‌420.

[3]. { وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها}؛ « قسم به روز، هنگامى ك