مقدمه:
با نگاهي گذرا به انقلاب اسلامي ايران درمي‌يابيم كه اين انقلاب، حوادث تلخ و شيرين زيادي را پشت سر گذاشته و هركدام از اين حوادث، جلوة خاصي به اين انقلاب شكوهمند داده است. يكي از اين حوادث حساس، جنگي ناجوانمرادنه بود كه برضد اين انقلاب آغاز شد. آحاد ملت ايران براي دفاع از دين و تماميت ارضي خود، وارد عمل شدند و مقطعي حساس و بسيار درخشان در تاريخ اين انقلاب عظيم به وجود آوردند كه از آن مقطع، به «دفاع مقدس» ياد مي شود.
بي شک دفاع مقدس ما معارف بسيار والايي را در درون خود دارد و به فرمودة مقام معظم رهبري: «اين جنگ، يك گنج است. آيا خواهيم توانست اين گنج را استخراج كنيم يا نه؟ اين هنر ما است كه بتوانيم استخراج كنيم.»[1] اگر ما به دفاع مقدس همانند يک گنج نگاه کنيم پي مي‌بريم که يكي از فرهنگ هاي اصيلي که در دفاع مقدس درخشان‌تر از گذشته شد، فرهنگ مهدويت است؛ بنابراين بين دفاع مقدس و فرهنگ مهدويت، رابطة تنگاتنگي وجود دارد که به گوشه‌هايي از اين رابطه اشاره مي‌شود.
1. مبارزه با ظلم
مردم غيرتمند کشورمان به دليل آشنايي با فرهنگ انتظار فهميده بودند که هر شخصِ منتظر وظيفه دارد در مقابل كجروي ها و ظلم و ستم ها مبارزه كند و جامعه را به سمت آيندهاي روشن پيش ببرد و در اين راه از هيچ تلاشي‌ـ حتي دادن جان خود ـ دريغ نكند.
با نگاهي دقيق به جنگ تحميلي مي فهميم كه اين جنگ را نگرشي همراهي ميكرد كه در پيروزي آن، بسيار مؤثر بود. اين نگرش عبارت بود از: انتظار و عجين شدن اين جهاد عظيم با فرهنگ مهدويت؛ زيرا فرهنگ مهدويت با فرهنگ استكبار و زورگويي كاملاً متضاد است و يك شخص منتظر، ظالم و مستكبر نيست؛ بلكه مستكبر ستيز است و هر جا ظلم و ستمي ببيند، در مقابل آن واکنش نشان مي‌دهد.
2.پيروي از نايب امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف)
مردم شجاع ايران با تبعيت از نايب امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در عصر خود، راهي جبهههاي جنگ شدند؛ چون مي دانستند امام خميني (رحمه الله) در جايگاه نايب عام امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) است و نگاهش را از خط سبز مهدويت گرفته و شامل مصاديق بارز «رواة حديثنا» مي‌شود؛ به همين دليل بسيجي ها پروانه وار، گرد شمع وجودش مي چرخيدند و عاشق امام زمانشان بودند و عشق به امام راحل را در راستاي عشق به امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي دانستند؛ بنابراين خواستة امام راحل را در راستاي خواستة امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي‌دانستند و با اين ديدگاه خاکريزهاي دفاع مقدس را پر مي‌کردند.
3.ايجاد ارتباط معنوي
بي شك در دوران هشت سال دفاع مقدس، افراد زيادي توانستند با حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) ارتباط معنوي خوبي برقرار كنند؛ چون محيط سرشار از معنويت جبههها اين زمينه را براي آنان فراهم مي نمود. رزمندگان، با مناجات هاي شبانه‌اي که با آن حضرت داشتند و فريادهاي روزانة «يا مهدي ادركني» در هنگام نبرد، اعتقاد به فرهنگ مهدويت را در خود عميق تر مي كردند.
4.افتخار سربازي امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)
در دوران دفاع مقدس، رزمنده‌ها خودشان را سرباز امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي دانستند و معتقد بودند اين مملكت، مملكت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) و رهبر واقعي آنان، آن حضرت است. آنان اعتقاد داشتند آن كسي كه در جبهه ها فرماندهي مي كند، خود حضرت است و با اين ديد وارد جبهه ها مي شدند؛ بنابراين نه تنها خسته نمي شدند، بلكه با تمام وجود در اين راه گام برمي داشتند و سختيها و مشكلات را با جان و دل مي خريدند.
اگر به حوادث جنگ تحميلي ـ به ويژه روزهاي اولية جنگ ـ نگاهي دقيق داشته باشيم، به خوبي در مي‌يابيم كه جبهه ها سرشار از امدادهاي الهي و همچنين الطاف امام عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) بوده است؛ چرا كه طبق آمار و مستندات مراكز تحقيقاتي استراتژي جنگ، ملت ايران فقط با كشور عراق نميجنگيد. کشورهاي زيادي علاوه بر كمكهاي انسان و مالي، با در اختيار قراردادن تسليحات نظامي و اطلاعات جاسوسي و ماهوارهاي به عراق، اين كشور را روز به روز برضد ملت ايران كه واقعاً از نظر نظامي محروم بود، مجهزتر ميكردند. به تعبير مقام معظم رهبري: «جنگ صدام با ما، که جنگ يک دولت با ما نبود، جنگ بين‌المللي عليه ما بود».[2]
آنچه كه با وجود دشمنان بسيار زياد و امكانات بسيار كم، ملت ايران را شكستناپذير كرد، اميدواري آنان به پيروزي اسلام بر كفر بود که اين اميدواري را از فرهنگ مهدويت به دست آورده بودند و باور داشتند كه دست ديگري هست كه اين جنگ را هدايت ميكند و سنگر به سنگر پيروزي را نصيب آنها مي کند. دليل ديگر براين ادعا اين نكته است كه اگر به سن و سال فرماندهان جنگ در ردههاي مختلف توجه كنيم، مي فهميم كه بيشتر گردانندگان به ظاهر دستة اول جنگ، بين بيست تا سي سال سن داشته اند. علاوه بر فرماندهان جنگ، بيشتر كساني كه وارد ميدان نبرد شدند، داراي سن کمي بوده‌اند. طبق آمار، «15200 تن از شهداي دفاع مقدس، بين 14 تا 24 سال سن داشته اند».[3]
5.تبليغ فرهنگ مهدويت در دنيا
از نکات قابل توجه در مورد فرهنگ مهدويت و دفاع مقدس اين است که چون فرهنگ انتظار، با منافع استكبار سازگاري ندارد، همة سعي و تلاش استكبار اين بودکه با اين فرهنگ مبارزه کند؛ بنابراين براي مبارزه با اين فرهنگ، از شگردهاي مختلفي استفاده کرده‌اند كه يكي از آنها، كمرنگ جلوه دادن انتظار و فرهنگ مهدويت و حتي انکار اصل اين فرهنگ است. بنابراين در بسياري از دايرةالمعارف هاي معروف دنيا مانند دايرةالمعارف بريتانيكا و دايرةالمعارف دين و اخلاق مارگلي يوت و يا در بسياري از تبليغات خودشان، به دنبال کم رنگ کردن فرهنگ مهدويت هستند؛ ولي دفاع مقدس ما توانست به خوبي فرهنگ انتظار و مهدويت را به گوش جهانيان برساند و به آنها بفهماند كه از عوامل مهم پيروزي ملت ايران در مقابل زورگويان عالم، روحية انتظار و فرهنگ مهدويت است؛ بنابراين فرهنگ مهدويت که کم کم در حال کم‌رنگ شدن بود، دفاع مقدس بار ديگر جان تازه‌اي به آن داد و دشمنان را به حيرت وادار کرد. دليل اين مطلب نيز نتايج كنفرانس تل آويو است كه در دسامبر سال( 1948م) برگزار شد.
6.الگوهاي مناسب براي منتظران
يکي ديگر از رابطه‌هاي دفاع مقدس و فرهنگ مهدويت، الگوسازي براي نسل منتظر و ياوران حضرت است؛ چرا که هر انقلاب، به ياران و همراهان فداكاري نياز دارد تا با كمكهاي فيزيكي و معنوي آنها، انقلاب را به پيش ببرند. حكومت جهاني حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيز از اين قاعده مستثني نيست و مسلماً به كمك و همراهي مخلصانة ياراني نيازمند است.
در روايات، ويژگيهاي خاصي براي ياران امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) ذكر شده است كه با تفكر در آنها و تشخيص ميزان انطباق خودمان بر اين ويژگيها، ميتوانيم بفهميم در اين مبارزة جهاني، چه جايگاهي داريم. آيا ما نيز در خيل سپاه حضرت هستيم يا مقابل آن حضرت، صف ميكشيم؟ کساني که دوست دارند از منتظران واقعي امام عصر باشند، مي‌توانند در اين زمينه شهدا را به عنوان الگو انتخاب کنند؛ چرا که آنان توانستند ويژگيهاي زيادي از ياران امام (عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف) را در خود ايجاد نمايند. به عنوان نمونه، روحية شهادت طلبي که از خصوصيات ياران امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) است، در بين رزمنده‌ها موج مي‌زد. کسي که دوست دارد از منتظران واقعي امام عصر باشد، بايد روحية شهادت طلبي را در خود ايجاد کند تا در هنگام ظهور بتواند بدون هيچ ترس و واهمه‌اي به سپاه حضرت بپيوندد و با جان و دل از حريم ولايت دفاع کند.
برخي گمان مي كنند ويژگي هايي كه در روايات، براي ياران حضرت ذكر شده، ويژگي هايي كاملاً استثنايي است؛ ولي دفاع مقدس ما ثابت كرد حتي در عصري كه عصر ظلم و ستم است، باز هم ميتوان اين ويژگيها را كسب كرد. به بياني ديگر رزمندههاي ما در طول جنگ نشان دادند كه ياري حضرت در هر عصر و هر زماني ممكن است؛ آنان بر تمام آن روايات مهر صحّت زدند و با رشادت‌هايي که از خودشان نشان دادند، آن روايات را عملاً تفسير کرده، و ويژگي هاي زيادي از ويژگيهاي ياران امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)را در خود ايجاد نمودند
نتیجه:
بنابراين کساني که در پي کسب خصوصيات مهدي ياوران هستند، مي‌توانند با رجوع به خاطرات رزمنده‌ها و شهداي هشت سال دفاع مقدس الگوهاي خوبي را به دست بياورند.
پی نوشت ها :
[1] .بيانات مقام معظم رهبري، 25/4/70.
[2] .بيانات مقام معظم رهبري در ديدار با مسئولان نظام، 3/5/91.
[3] .ويژه نامه حماسه فتح فرمشهر، خرداد 83، ص26.
نگارنده: اميد درويشي، دانش پژوه مرکز تخصصي مهدويت.
