برنامه فرهنگي

در حكومت جهاني امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) تمامي فعاليت‌هاي فرهنگي، در راستاي رشد و تعالي علمي و عملي مردم خواهد بود و با جهل و ناداني در همه زمينه‌ها مقابله خواهد شد.

مهمترين محورهاي جهاد فرهنگي در حكومت حقّ عبارتند از:

1. احياء كتاب و سنّت

پس از آنكه در همه اعصار، قرآن غريب و تنها مانده و در حاشيه زندگي به فراموشي سپرده شده بود؛ در زمان حكومت آخرين حجّت الهي تعاليم حيات بخش قرآن به تمامي عرصه زندگي بشر وارد مي‌شود. و سنّت كه همان گفتار و رفتار پيشوايان ديني است در همه جا به عنوان بهترين الگوي حيات انساني مطرح مي‌گردد و عملكرد همگان با معيار خدشه ناپذير قرآن و عترت ارزيابي مي‌شود.

امام علي(عليه السلام) در بياني رسا حكومت قرآني امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) را چنين توصيف كرده است:

«در روزگاري كه هواي نفس حكومت مي‌كند ]امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) ظهور مي‌كند و[ هدايت و رستگاري را جايگزين هواي نفس مي‌سازد و در عصري كه نظر شخصي بر قرآن مقدم شده است، افكار را متوجه قرآن مي‌گرداند و آن را حاكم بر جامعه مي‌سازد.»^{( 1 )}

و نيز در بياني ديگر، آن حضرت دوران ظهور قرآن و حضور آن را در زندگي بشر چنين بشارت داده است:

«... گويي هم اكنون شيعيان خود را مي‌بينم كه در مسجد كوفه، خيمه‌ها زده‌اند و قرآن را بدان گونه كه نازل شده به مردم مي‌آموزند...». ^{( 2 )}

و ياد دادن و ياد گرفتن قرآن نقطه شروعي براي ترويج فرهنگ قرآني و حاكميت قرآن و احكام آن در همه حوزه‌هاي فردي و اجتماعي است.

2. گسترش معرفت و اخلاق

قرآن كريم و تعاليم اهل‌بيت(عليهم السلام) بر رشد اخلاقي و معنوي بشر بيشترين تأكيد را انجام داده است زيرا كه مهمترين عامل رشد و تعالي انسان به سوي هدف بلند خلقت همانا اخلاق نيكو مي‌باشد. پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) هدف از پيامبري خود را تكميل مكارم اخلاق مي‌شمرد^{( 3 )} و قرآن نيز آن بزرگوار را بهترين الگوي رفتاري براي همه مردم معرفي مي‌كند. ^{( 4 )} ولي با كمال تأسف به واسطه دوري بشر از راهنمايي‌هاي قرآن و اهل‌بيت(عليهم السلام)، انحطاط اخلاقي در همه زمينه‌ها در جوامع بشري و به ويژه جامعه مسلمين آشكار گرديده است و همين انحراف از ارزشهاي اخلاقي از عوامل مهم ويران كردن حيات فردي و اجتماعي انسانها شده است.

حكومت امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) كه حكومت خدا و ارزشهاي الهي بر جهان است، ترويج ارزشهاي اخلاقي را در رأس برنامه‌هاي خود قرار خواهد داد.

امام باقر(عليه السلام) فرمود:

«اِذا قامَ قائمُنا وَضَعَ يدَهُ عَلي رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولُهُمْ وَ اَكْمَلَ بِهِ اَخْلاقُهُمْ^{( 5 )}؛

زماني كه قائم ما قيام كند دست خود بر سر بندگان خواهد نهاد و عقل‌هاي ايشان را جمع خواهد كرد و اخلاق آنها را به كمال خواهد رساند.»

از اين تعبير كنايه آميز و زيبا استفاده مي‌شود كه در پرتو حكومت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) كه حكومت اخلاق و معنويت است، بستر مناسب براي كمال عقلي و اخلاقي بشر فراهم خواهد آمد زيرا همانگونه كه اخلاق منحط و پست از نقصان عقل و خِرد آدمي است، كمال عقل موجب بروز و ظهور اخلاق نيكو در انسان خواهد بود.

از سوي ديگر محيط آكنده از هدايت‌هاي قرآن و سنت‌هاي الهي آدمي را به سوي خوبي‌ها سوق مي‌دهد. بنابراين از درون و برون همه كشش‌ها به سوي فضيلت‌ها و زيبايي هاست و اينگونه است كه ارزشهاي الهي و انساني همه جائي و عالم گير مي‌شود.

3. نهضت علمي

يكي از برنامه‌هاي فرهنگي حكومت امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) كه خود منبع علوم و سرآمد همه عالمان زمان خويش است^{( 6 )}، نهضت علمي و رشد دانش بشري به طور چشمگير و بي سابقه است.

پيامبر اسلام(صلي الله عليه و آله وسلم) پس از بشارت دادن نسبت به مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) دربارة اين بخش از اقدام او فرموده است:

«...نهمين امام (از فرزندان امام حسين(عليه السلام)) قائم ايشان است كه خداوند به دست او همه زمين را از روشنايي پر مي‌كند پس از آنكه گرفتار تاريكي گشته است و تمام زمين را از عدالت و دادگري مي‌آكند پس از آنكه از ظلم و جور پر شده باشد و سراسر عالم را از علم و دانائي بهره مند مي‌سازد پس از آنكه به جهل و ناداني گرفتار آمده باشد...». ^{( 7 )}

و اين جنبش علمي و فكري براي همه اقشار و طبقات جامعه است و در اين شكوفايي فرقي بين مرد و زن نيست. بلكه زنان نيز به رتبه‌هاي بلند علمي و دين شناسي مي‌رسند.

امام باقر(عليه السلام) فرمود:

«در زمان امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) به شما حكمت (و دانش) داده مي‌شود تا آن جا كه زن در درون خانه اش مطابق كتاب خدا و سنّت پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) قضاوت مي‌كند.» ^{( 8 )}

و اين حكايت از آگاهي و شناخت عميق از آيات قرآن و روايات اهل‌بيت(عليهم السلام) دارد زيرا كه امر قضاوت امري دشوار و سنگين است.

4. مبارزه با بدعت ها

بدعت در مقابل «سنّت» و به معني نوآوري در دين و داخل كردن انديشه‌ها و آراء شخصي در دين و دينداري است.

امام علي(عليه السلام) در معرفي بدعت گذاران فرمود:

«بدعت گذاران كساني هستند كه با فرمان خدا و كتاب او و پيامبرش مخالفت مي‌ورزند و براساس رأي و هواهاي نفساني خود عمل مي‌كنند هر چند شمار آنها بسيار باشد.» ^{( 9 )}

بنابراين بدعت به معني مخالفت با خدا و كتاب و پيامبر او و حاكم كردن هواهاي نفساني و عمل كردن براساس تمايلات شخصي است و اين جز آنست كه با الهام از كتاب و سنّت و بر اساس معيارهاي الهي تحقيق و تحليلي نو ارائه شود. بدعت امري است كه سنّت و شيوه خدا و پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) را نابود مي‌كند و هيچ آفتي براي دين، چنين شكننده و نابود كننده نيست.

امام علي(عليه السلام) فرمود:

«ماهَدَمَ الدّينَ مِثْلُ البِدَعِ^{(0 1 )}؛

هيچ چيز مانند بدعت‌ها دين را ويران و تباه نكرده است.»

و به همين دليل است كه سنت‌مداران وظيفه دارند در مقابل بدعت گذاران قيام كنند و پرده از تزوير و نيرنگ آنها بردارند و راه نادرست آنها را براي مردمان آشكار كنند و بدينگونه از گمراهي مردم جلوگيري كنند.

پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود:

«هرگاه بدعت‌ها در ميان امتم آشكار شوند بر عالم است كه علم و دانش خود را آشكار سازد، هر كس چنين نكند نفرين خدا بر او باد!» ^{( 11 )}

با تأسف بايد گفت كه پس از پيامبر و راه روشن او، چه بدعت‌ها كه در دين نگذاشتند و چه انحرافها و كجي‌ها كه در مسير دينداري پديد نياوردند و چه گمراهي‌ها كه در برابر مردم نگشودند! و بدين سان چهره دين را واژگونه ساختند و رخسار تابناك آئين را به حجابهاي هواها و سليقه‌هاي شخصي پوشاندند و هر چند امامان معصوم(عليهم السلام) و به دنبال ايشان عالمان دين كوشيدند ولي همچنان راه بدعت گذاري و سنّت سوزي باز ماند و در دوران غيبت بيشتر شد.

و اكنون عالم در انتظار است كه صاحب مكتب و موعود قرآن بيايد و در سايه سار حكومت او سنت‌ها زنده گرديده و بدعت‌ها برچيده شود. و بي شك در رأس برنامه‌هاي اصلاحي او مبارزه با بدعت‌ها و گمراهي هاست تا زمينه‌هاي هدايت و رشد و تعالي بشر فراهم گردد.

امام باقر(عليه السلام) در ضمن سخني بلند در توصيف زمان ظهور آن حضرت فرمود:

«... وَلايتْرُكُ بِدْعَةً اِلاّ اَزالَها وَ لاسُنَّةً اِلاّ اَقامَها... ^{(2  1 )} ؛

هيچ بدعتي را وانگذارد مگر اينكه آن را از ريشه بركند و از هيچ سنّتي نمي‌گذرد مگر اينكه آن را بر پا خواهد فرمود.»

پی نوشت ها:

1. نهج البلاغه، خطبه 138.

2. الغيبة نعمانى، باب 21، ح 3، ص 333.

3. پيامبر اسلام9 مى فرمايد: انما بعثت لاتمم مكارم الاخلاق؛ همانا من براى تكميل مكارم اخلاق برانگيخته شدم. (ميزان الحكمة، مترجم، ج 4، ص 1530).

4. اشاره به آيه «لقد كان لكم فى رسول الله اسوة حسنة»؛ «و براى شما در رسول خدا الگوى نيكويى است.» (سوره احزاب، آيه 21)

5. بحارالانوار، 52، ص 336.

6. امام على(عليه السلام) در توصيف مهدى(عجل الله تعالي فرجه الشريف) دانش او از همه شما بيشتر است؛ الغيبة نعمانى، باب 13، ح  1.

7. بحارالانوار، ج 36، ص 253؛ كمال الدين، ج 1، باب 24، ح 5، ص 487.

8. الغيبة نعمانى، 239؛ بحارالانوار، ج 52، ص 352.

9. ميزان الحكمة، ح 1632.

10. بحارالانوار، ج 78، ص 91.

11. ميزان الحكمة، ح 1649.

12. بحارالانوار، ج 58، ح 11، ص 11.