امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف فرزند امام حسن عسكري عليه السلام در سپيده دم جمعه، نيمة شعبان سال (255 ق) در سامرا چشم به جهان گشود[1].
نام حضرت مهدي موعود عجل الله تعالي فرجه الشريف همان نام جدش رسول الله صل الله عليه و آله و سلم «محمد» مي‌باشد و القاب مشهور آن حضرت، عبارتند از[2]: مهدي، منتظر، حجت، خلف صالح، بقيه الله، منصور، صاحب الامر، ولي عصر و صاحب الزمان.
مادر امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف
مسعودي كه قديم‌ترين مورخي است كه دربارة مادر امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف خبر مي‌دهد، مادر حضرت را كنيزي مؤمن به نام نرجس مي‌داند. ديگر اخبار، او را ريحانه، صيقل، سوسن و مريم مي‌نامند. ممكن است نام اصلي او همان نرجس و بقيه، نام‌هاي ديگر آن بانو باشد.[3]
امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در زمان پدرش امام حسن عسكري عليه السلام
ترس و وحشتي كه عباسيان از تولد امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف داشتند ،سبب شد تلاش زيادي براي به دست آوردن و حتي جلوگيري از به دنيا آمدن آن حضرت انجام دهند. براي اين كار ، جاسوساني را مأمور كردند تا مراقب خانه امام حسن عسكري عليه السلام باشند. حتي معتمد عباسي به قابله‌هايي امر كرده بود سرزده و ناگهاني وارد خانة امام عسكري عليه السلام شوند و از حال همسر امام عليه السلام گزارش تهيه كنند؛ ولي غافل از اين كه خداوند متعال، امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف را همانند حضرت موسي عليه السلام محافظت خواهد كرد.
امام حسن عسكري عليه السلام از زمان تولد فرزندش امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف تا هنگام شهادتش، دوران سختي را طي كرد؛ زيرا از سويي بايد فرزند را از گزند عباسيان حفظ كند و از سويي ياران خود مطلع را كند كه خداوند به او پسري عطا كرده است كه جانشين و وصي او خواهد بود.
از اين رو امام حسن عسكري عليه السلام اخبار ولادت فرزند خود را از بسياري افراد پنهان داشته و آن را تنها براي تعداد كمي از نزديكان و پيروان نزديك خود، مانند ابوهاشم جعفري، احمد بن اسحاق، حكيمه، خديجه و محمدهادي بيان كرد؛
اقامتگاه امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در كودكي
امام حسن عسكري عليه السلام تصميم گرفت پسرش (حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف )را به جاي مطمئن‌تري انتقال دهد، تا بتواند فعاليت‌هاي سياسي و مذهبي خود را از طريق وكالت ـ بدون آن كه با مزاحمت‌هاي عباسيان مواجه شود ـ رهبري كند. منابع تاريخي نشان مي‌دهد ابتدا امام حسن عسكري عليه السلام فرزند خود را به سرپرستي مادربزرگ پدري خود تحت الحفظ و پنهاني از سامرا به مدينه منتقل كرده است.
بنا بر نقل شيخ صدوق در كمال الدين، امام عسكري عليه السلام چهل روز پس از تولد فرزندش، او را به مكان نامعلومي فرستاد و آن گاه وي به مادرش باز گردانده شد.
بنا به روايت مسعودي، امام عسكري عليه السلام در سال (259 ق) وضعيت بحراني خود را براي حديث، مادر خود تشريح كرد و از وي درخواست كرد به حج مشرف شود. آن‌گاه پسر خود (حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف) را با او فرستاد. حديث، همراه نوه‌اش با حفاظت «احمد بن مطهر»، يار صميمي و نزديك امام حسن عسكري عليه السلام به مكه مشرف شد. به نظر مي‌رسد آنان پس از برگزاري مناسك حج به مدينه عزيمت كرده و آن جا را محل اختفاي امام دوازدهم عجل الله تعالي فرجه الشريف قرار داده باشند. برخي روايات تاريخي مؤيد همين نكته است؛ چنان‌كه زماني «ابو هاشم جعفري» از امام عسكري عجل الله تعالي فرجه الشريف پرسيد: «پس از شما سراغ جانشين شما را كجا بايد گرفت؟» امام عسكري عليه السلام در پاسخ فرمود: «در مدينه». در خبر ديگري آمده است محل اقامت قائم در مدينه خواهد بود؛ در حالي كه سي نفر از ياران صميمي، آن حضرت را احاطه كرده‌اند. تمام اين مسائل مؤيد اين است كه بخش عمده‌اي از دوران كودكي امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در مدينه بود.[4]
2. شيخ مفيد، ارشاد، ص 346؛ شيخ طوسي، الغيبه، ص 141. (البته در روايات، سال تولدآن حضرت (254، 256، 258 ق) هم گفته شده است. اين اختلاف احتمالاً امام به دليل پنهان نگاه داشتن تولد آن حضرت بوده است).
3. پورسيد آقايي، تاريخ عصر غيبت، ص 28.
4. تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم عجل الله تعالي فرجه الشريف، جاسم حسين، مترجم دكتر آيت اللهي، ص 114.
محمدرضا نصوري
