مقدمه:
استغاثه به معنای دادخواهی و یاری‌طلبیدن در حالت سختی و شدت است.[۱] فرق آن با دعا این است که دعا، هر نوع خواندنی را شامل می‌شود اما استغاثه خواندن همراه با فریاد و یاری جستن است.[۲] همچنین استغاثه در حال شدت است؛ اما توسل در دو حالت سختی و آسانی را دربر می‌گیرد.[۳] در حدیثی امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: هر موقعی حاجتی داشتی که خواستی از خدا طلب کمک بکنی دو رکعت نماز بخوان و بعد از نماز در سجده بگو: «یا محمد یا علی؛ ای آقای مومنین و مومنات، به شما استغاثه می‌کنم به سوی خدا، یا محمد یا علی، استغاثه می‌کنم به شما، استغاثه به خدا می‌کنم و استغاثه می‌کنم به محمد و علی و فاطمه و- بقیه ائمه(علیهم السلام) را می‌شماری- به شما توسل می‌کنم به سوی خدا. اگر این عمل را انجام دهی انشاء الله در همان ساعت به فریادت می‌رسند.» [4] متن حاضر به این دعا اختصاص یافته است.
دعای استغاثه
«بسم الله الرّحمن الرّحیم»
«سلامُ اللّه الْكاملُ التّاّمُّ»؛
سلام خدا بطور كامل؛
«الشّاملُ الْعاّمُّ و صلواتُهُ الدّاّئمةُ و بركاتُهُ الْقاّئمةُ التّاّمّةُ على حُجّة»؛
و تمام و همه جانبه و عمومى و درودهاى ممتد و پیوسته و بركت‌هاى پابرجا و تام و تمامش بر حجت؛
«اللّه و ولیّه فى ارْضه و بلاده و خلیفته على خلْقه و عباده و سُلالة»؛
خدا و ولى او در زمین و سایر كشورهایش و جانشین او بر خلق و بندگانش و نژاد پاك؛
«النُّبُوّة و بقیّة الْعتْرة والصّفْوة صاحب الزّمان و مُظْهر الاْیمان»؛
نبوت و باقیمانده عترت و (آن سرور) برگزیده یعنى حضرت صاحب الزمان و آشكاركننده ایمان؛
«و مُلقّن احْكام الْقُرْآن و مُطهّر الاْرْض و ناشر الْعدْل فى الطُّول»؛
و یاددهنده احكام قرآن و پاك كننده زمین و گسترنده عدالت در درازا و پهناى؛
«والْعرْض والْحُجّة الْقاّئم الْمهْدىّ الاْمام الْمُنْتظر الْمرْضىّ وابْن»؛
زمین و حجت قائم مهدى آن امام منتظر پسندیده و فرزند؛
«الاْئمّة الطّاهرین الْوصىّ بْن الاْوْصیاّء الْمرْضیّین الْهادى»؛
امامان پاكیزه و وصى فرزند اوصیاء پسندیده آن راهنماى؛
«الْمعْصُوم ابْن الاْئمّة الْهُداة الْمعْصُومین»؛
معصوم فرزند امامان راهنماى معصوم؛
«السّلامُ علیْك یا مُعزّ الْمُؤْمنین الْمُسْتضْعفین السّلامُ علیْك یا مُذلّ الْكافرین»؛
سلام بر تو اى عزت بخش مردم مؤمنى كه ناتوان و خوارشان شمرند سلام بر تو اى خواركننده كافران؛
«الْمُتكبّرین الظّالمین السّلامُ علیْك یا موْلاى یا صاحب الزّمان»؛
سركش و ستمكار سلام بر تو اى مولاى من اى صاحب الزمان؛
«السّلامُ علیْك یابْن رسُول اللّه السّلامُ علیْك یابْن امیرالْمُؤْمنین»؛
سلام بر تو اى فرزند رسول خدا سلام بر تو اى فرزند امیرمؤمنان؛
«السّلامُ علیْك یابْن فاطمة الزّهْراّء سیّدة نساّء الْعالمین»؛
سلام بر تو اى فرزند فاطمه زهرا بانوى زنان جهانیان؛
«السّلامُ علیْك یابْن الاْئمّة الْحُجج الْمعْصُومین والاْمام على الْخلْق اجْمعین»؛
سلام بر تو اى فرزند پیشوایان و حجت‌هاى معصوم و پیشواى بر خلق همگى؛
«السّلامُ علیْك یا موْلاى سلام مُخْلصٍ لك فى الْولایة»؛
سلام بر تو اى سرور من سلام مخلصانه من به تو در ولایت و پیرویت؛
«اشْهدُ انّك الاْمامُ الْمهْدىُّ قوْلاً و فعْلاً و انْت الّذى تمْلا الاْرْض»؛
گواهى دهم كه تویى آن پیشواى راه یافته چه در گفتار و چه در كردار و تویى آن بزرگوارى كه زمین را پر؛
«قسْطاً و عدْلاً بعْد ما مُلئتْ ظُلْماً و جوْراً فعجّل الّلهُ فرجك و سهّل»؛
از عدل و داد كنى پس آن كه پر از ستم و بیدادگرى شده باشد پس از خدا خواهم كه شتاب كند در فرجت و و راه آمدنت را هموار؛
«مخْرجك و قرّب زمانك و كثّر انْصارك و اعْوانك و انْجز لك ما»؛
و زمان ظهورت را نزدیك و یار و یاورت را بسیار گرداند و آنچه؛
«وعدك فهُو اصْدقُ الْقاّئلین و نُریدُ انْ نمُنّ على الّذین اسْتُضْعفُوا»؛
به تو وعده فرموده درباره‌ات وفا كند زیرا كه او راستگوترین گویندگان است كه فرموده "و ما خواستیم بر كسانى كه؛
«فى الاْرْض و نجْعلهُمْ ائمّةً و نجْعلهُمُ الْوارثین یا موْلاى یا صاحب الزّمان»؛
در زمین زبون شمرده مى‌شدند منت نهیم و ایشان را پیشوایانى كنیم و وارثانشان گردانیم" اى سرور من اى صاحب الزمان؛
«یابْن رسُول اللّه حاجتى كذا و كذا (وبه جاى كذا و كذا حاجات خود را ذكركند)»؛
اى فرزند رسول خدا حاجتم این و این است؛
«فاشْفعْ لى فى نجاحها فقدْ توجّهْتُ الیْك بحاجتى لعلْمى انّ لك»؛
پس شفاعت كن برایم در برآمدنش زیرا كه من با حاجت خویش به تو متوجه شده ام زیرا مى‌دانم كه؛
«عنْداللّه شفاعةً مقْبُولةً و مقاماً محْمُوداً فبحقّ من اخْتصّكُمْ بامْره»؛
شفاعت تو به درگاه خدا پذیرفته و مقامت پسندیده است پس به حق همان خدایى كه شما را در كار خود مخصوص كرده؛
«وارْتضاكُمْ لسرّه و بالشّاْن الّذى لكُمْ عنْداللّه بیْنكُمْ و بیْنهُ سل اللّه»؛
و براى راز و سرّش پسندیده و بدان مقامى كه شما در نزد خدا میان خود و او دارید كه از خداى؛
«تعالى فى نُجْح طلبتى و اجابة دعْوتى و كشْف كُرْبتى»؛
تعالى بخواهى من به خواسته ام برسم و دعایم اجابت شود و اندوهم برطرف گردد؛
و بخواه هر چه خواهى كه برآورده مى‌شود ان شاء الله تعالى مؤلف گوید: كه بهتر آنست كه در ركعت اوّل نماز این استغاثه بعد از حمد سوره {انّا فتحْنا} بخواند و در ركعت دویّم {اذا جآء نصْرُ اللّه} .
نتیجه:
بی گمان شیعیان راستین، ائمه اطهار (علیهم السلام) را به عنوان الگوی زندگی در تمامی ابعاد و شئون زندگی خود برگزیده‌اند. یکی از اموری که شیعه با توجه به سلوک ائمه اطهار (علیهم السلام) در زندگی خود بدان توجه دارد، دعاها و زیارت نامه‌هایی است که از ایشان به یادگار مانده است، که استغاثه یکی از این دعاهای با برکت است.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. راغب اصفهانی، المفردات، ۱۴۱۲ق، ص۶۱۷؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،۱۳۶۰ش، ج۷، ص۲۷.
[2]. راغب اصفهانی، المفردات،۱۴۱۲ق ج۱، ص۳۱۵.
[3]. عبدالرحمن عبدالمنعم، معجم المصطلحات والألفاظ الفقهیة، ص۱۵۰.
[4]. طبرسی، مکارم الأخلاق،۱۳۷۰ش، ص۳۳۰؛ انتشار یافته در سایت،http://fa.wikishia.net/view.
