مقدمه:

چرا نام مهدي در قرآن نيامده است؟ آيا اگر نام او می‌آمد، باور مردم به او عميق‌تر نمي‌شد؟ براي پاسخ به اين سؤال، روش‌هاي قرآن مجيد را در معرفي انسان‌هاي خوب و وارسته بيان مي‌کنيم. قرآن کریم براي شناساندن اين افراد، از سه راه استفاده کرده که در متن حاضر بدان پرداخته می‌شود.

راه‌های معرفی  افراد در قرآن

راه اول: معرفي با اسم: نخستين راه شناساندن، آوردن اسم شخصيت مورد نظر است؛ مانند: (و ما محمد الا رسول)[1] يا (واذکر في الکتاب مريم)[2[

راه دوم: معرفي با عدد: شيوه دوم، بيان تعداد افراد خاص است. قرآن نقباي بني اسرائيل را با عدد مي شناساند؛ مانند: (و بعثنا منهم اثني عشر نقيبا)[3[

راه سوم: معرفي با ويژگي و صفت: شناساندن با ويژگي‌هاي فرد، بهترين راه معرفي است، زيرا راه را بر سودجويان مي بندد. نام جعلي درست کردن آسان است؛ ولي ويژگي‌هاي هر فرد، مخصوص او است. همچنين قرآن، از افرادي نام مي برد كه با آن كه پيامبر(صلی الله عليه و آله و سلم) را كاملاً با نام مي شناختند؛ ولي باز او را انكار مي كردند. قرآن کريم، اهل بيت(علیهم السلام) را در آيه هاي تطهير، مباهله، ولايت[4] و... با اين روش معرفي کرده است. امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيز در قرآن با اين روش شناسانده شده است. اينک بررسي چند آيه از آيات مهدويت:

بررسی آیاتی از آیات مهدویت

آيه اول: آيا مي توان زنده بودن امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را از قرآن استفاده کرد؟

برخي آيه‌هاي قرآن کريم، وجود امام و حجت را بر روي زمين مي‌رسانند. يکي از اين آيات ، آيه چهارم سوره قدر است:

(تنزل الملائکه و الروح فيها باذن ربهم من کل امر)

«در شب قدر فرشتگان و روح با اجازه پروردگارشان براي هر امري فرود مي‌آيند».

فعل تنزّل مضارع است و استمرار و تداوم را مي رساند؛ پس هر سال، شب قدر دارد. در شب قدر، فرشتگان و روح نازل مي شوند. از طرفي هر انسان، توانايي پذيرش فرشتگان - به ويژه روح که برتر از فرشتگان است- را ندارد و بايد انساني در مرتبه پيامبر گرامي اسلام (صلی الله عليه و آله و سلم) باشد تا اين قابليت را دارا باشد. اما هم اکنون در شب قدر، فرشتگان و روح بر چه کسي نازل مي شوند؟ اميرمؤمنان علي (عليه السلام) فرمود:

شب قدر، در هر سال است و امر سال در آن شب نازل مي شود. براي اين امر، والياني پس از رسول خدا وجود دارد .

ابن عباس پرسيد: اينان چه کساني هستند؟ فرمود: من و يازده نفر از نسل و فرزندان من. [5[

آيه دوم: اگر بخواهيم ويژگي هاي عصر ظهور مهدي امت را به بهترين شکل بيان کنيم، آيه اي بهتر از آيه 55 سوره نور نمي يابيم. در اين آيه، خداوند به مؤمنان صالح وعده مي دهد و وعده او حق و يقيني است.[6] اما اين وعده چيست؟ بهتر است آيه را بخوانيم و وعده هاي الهي را در آن ببينيم.

(وعد الله الذين آمنوا منکم و عملوا الصالحات ليستخلفنّهم في الارض کما استخلف الذين من قبلهم و ليمکّننّ لهم دينهم الذي ارتضي لهم و ليبدّلنّهم من بعد خوفهم أمناً يعبدوني لا يشرکون بي شيئا)

«خداوند، به مؤمنان درستكار شما وعده داده است آنان را در زمين جانشين مي کند؛ همچنان که گروهي از پيشينيان را جانشين کرده و ديني که برايشان مي پسندد، بگستراند و بعد از بيمناکيشان به آنان امنيت مي بخشد که آن زمان، من را مي پرستند و چيزي را شريکم قرار نمي دهند».

وعده هاي خداوند به مؤمنان صالح

تمام زمين را در اختيارشان مي گذارد؛ همانند حکومت هاي صالحان گذشته؛ چون نوح و داود و سليمان.

دين آنان را در تمام زمين برتري و گسترش مي دهد؛ ديني که خداوند براي انسان ها پسنديده است؛ يعني اسلام همراه با ولايت اهل بيت (عليهم السلام) که جريان غدير و آيه هاي مربوط به آن ، آن را مي رساند.

امنيت و آرامش را جايگزين ترس و وحشت مؤمنان درستکار قرار مي دهد. البته امنيت کامل، زماني حاصل مي شود که سراسر زمين در اختيار مؤمنان با تقوا باشد و دشمن قابل توجهي مقابل آنان نباشد.

نتيجه اين حکومت، از ميان رفتن جلوه هاي شرک و نفاق و پرستش خداي يکتا است. در پرتو آن، برکت از آسمان و زمين آشکار مي شود و همگان در رفاه و آسايش قرار مي گيرند.

رسول خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) در ذيل اين آيه فرمود:

وقتي قائم ما قيام کند، زمين را پر از عدل و داد مي کند، پس از آن که لبريز از ظلم و ستم شده باشد

و فرمود:

خوشا به حال صبرپيشگان در پنهاني او و خوشا به حال ياري کنندگانش در قيام او. [7[

نكته مهم، اين كه وعده خدا، حق و تخلف ناپذير است؛ ولي جهاني شدن آيين الهي تا كنون اتفاق نيفتاده است؛ به همين سبب مفسر بزرگ قرآن، مرحوم طبرسي (رحمه الله) در تفسير اين آيه مي گويد:

چون گسترش دين در سراسر زمين و جهانگير شدن آيين، از گذشته تا كنون پديدار نشده است، به يقين، اين امر در آينده اتفاق خواهد افتاد؛ زيرا جهاني شدن دين اسلام، وعده اي الهي است و وعده خدا، تخلف پذير نيست.[8[

امام سجاد (عليه السلام) پس از تلاوت آيه فوق فرمود:

به خدا سوگند! اينان شيعيان ما هستند. خداوند به دست مردي از ما، اين كار را در حق آنان خواهد كرد و آن مرد، مهدي اين امت است و او همان كسي است كه پيامبر (صلی الله عليه و آله و سلم) (درباره او) فرموده است: اگر از عمر دنيا جز يك روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولاني كند تا مردي از خاندان من حاكم جهان گردد. نام او هم نام من است. او زمين را از عدل و داد پر خواهد كرد همان گونه كه از ظلم و ستم لبريز شده باشد. [9[

بررسي آيات ديگر را به مجال ديگر واگذاشته و در پايان، يادآور مي شويم، اهل سنت نيز رواياتي آورده اند كه آياتي از قرآن را درباره حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حكومت جهاني آن حضرت مي داند؛ براي نمونه فخر رازي در ذيل آيه 3 سوره بقره، از مصاديق غيب ، مهدي آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف ) را مي داند كه بايد به آن ايمان داشت.[10[

نتیجه:

از مباحث مطرح شده روشن گردید که تنها راه معرفی افراد، ذکر نام آنان نیست بلکه می‌توان به طرق مختلف آن‌ها را شناساند که بیان صفات و ویژگی‌ها یکی از این راه‌ها است، وبهترين راه معرفي بیان شده زيرا، ويژگي‌هاي هر فرد، مخصوص او است. از برخی آیات قرآن کریم می‌توان وجود امام و حجت را بر روي زمين استنباط نمود و بررسی آیاتی دیگر به جهاني شدن دين اسلام، اشاره داشت که وعده ي تخلف ناپذیرالهي است.

پی نوشت ها:

[1]. آل عمران: 144.

[2]. مريم: 16.

[3]. مائده: 12.

[4]. احزاب: 32؛ آل عمران: 61؛ مائده: 55.

[5]. اصول کافي، ج1،ص 532، ح11.

[6]. در بيش از بيست آيه قرآن، حق بودن وعده هاي خداوند و تخلف ناپذير بودنشان بيان شده است.

[7]. بحارالانوار، ج 36، ص 304، باب 41، ح 144.

[8]. مجمع البيان، ج7، ص152.

[9]. همان.

[10]. تفسير فخر رازي.