مقدمه:
يكي ديگر از وجوه اين ارتباط، دعاهاي ماه مبارک رمضان است.در اين ماه عزيز راز و نياز با خداوند اهتمام يافته و دعاها رونق خاصي مي يابند.در هيچ يك از ماههاي سال ،اين همه به دعا ترغيب نشده و دعاي مأثور از اهل بيت وارد نشده است.همانگونه كه اشاره شد،
در ادعيه اين ماه نيز به طور ويژه به امام زمان (عليه السلام) عنايت شده است و در چندين مورد ياد و نام و دعاي براي حضرت مهدي (عليه السلام) به چشم مي خورد.[1] آنچه در اين ادعيه نمايان است، آرزوها و خواسته هايي است كه گويا تا به حال جامعه بشري به خود نديده و فقط در عصر ظهور به آنهاخواهد رسيد.لذا خواندن اين دعاها و درخواست محتواي آن، به نحوي طلب تعجيل و تسريع در فرج و ظهور است. به زبان ديگر خلاصه اين دعاها اين است كه: " اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَج". در اين بخش ابتدا نگاهي اجمالي به بعضي از اين دعاها داشته و سپس برخي از فرازهاي ادعيه را با ويژگيهاي حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) و نشانه هاي عصر سبز ظهور مقايسه مي كنيم.
اهم اين دعا ها عبارتند از:
- دعاي افتتاح:
يكي از ادعيه وارد شده در تمامي شبهاي اين ماه مبارك ، دعاي شريف افتتاح است.مرحوم علامه مجلسي(رحمه الله عليه)اين دعا را در جلد بيست و چهارم بحار الانوار آورده و دعا را منسوب به امام زمان (عليه السلام) دانسته اند.[2]
ثلث آخر اين دعا مربوط به حضرت حجت (عليه السلام) است كه با عبارت "اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ" شروع مي شود. اين فقرات را مي توان در سه قسمت بررسي كرد:
قسمت اول: غالب عبارات اين بخش دعا براي حضرت حجت (عليه السلام) مي باشد .
ـ اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ (خدايا درود فرست بر ولى خود صاحب الامر امام قائم منتظر)
ـ وَ حُفَّهُ [وَ احْفُفْهُ] بِمَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ (واورابه سپاه فرشتگان مقربت فراگير)
ـ وَ أَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ (و به روح القدسش مؤيد بدار اى پروردگار عالمين)
ـ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ الدَّاعِيَ إِلَى كِتَابِكَ وَ الْقَائِمَ بِدِينِكَ (خدايا اورا مقررفرما تا به كتاب آسمانى تو دعوت وبه ترويج دين تو قيام كند)
ـ اسْتَخْلِفْهُ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفْتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِ ( او را خليفه خود در زمين گردان چنانكه پيشينيان او را خليفه گردانيدى)
ـ مَكِّنْ لَهُ دِينَهُ الَّذِي ارْتَضَيْتَهُ لَهُ (و او را تمكين ده براى حفظ دين او كه پسند توست)
ـ أَبْدِلْهُ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِ أَمْنا يَعْبُدُكَ لا يُشْرِكُ بِكَ شَيْئا ( و خوف او را پس از اين مدت بدل به ايمنى گردان تا تو را بپرستد و هيچ به تو شرك نياورد)
ـ اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ (خدا او را عزت بخش)
ـ وَ أَعْزِزْ بِهِ ( و ما را به ظهورش عزيز گردان)
ـ وَ انْصُرْهُ (و او را يارى كن)
ـ وَ انْتَصِرْ بِهِ ( و ما را به او يارى فرما)
ـ وَ انْصُرْهُ نَصْرا عَزِيزا ( و او را نصرت كامل با عزت و اقتدار بخش)
ـ وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحا يَسِيرا (و به آسانى جهان را به دست او فتح كن)
ـ وَ اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانا نَصِيرا ( و از جانب خود او را سلطنت و قدرت عنايت فرما )
ـ اللَّهُمَّ أَظْهِرْ بِهِ دِينَكَ وَ سُنَّه نَبِيِّكَ حَتَّى لا يَسْتَخْفِيَ بِشَيْءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخَافَه أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ (خدايا به دست او دينت را و سنت پيغمبرت را آشكار ساز تا آنكه ديگر چيزى از حق و حقيقت از ترس احدى از خلق مخفى نماند)
قسمت دوم : اين قسمت از دعا را مي توان توصيفي از عصر ظهور (و اشتياق داعي براي درك آن) دانست كه به زبان دعا بيان شده است.
ـ اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَه كَرِيمَه (خدايا ما از تو اميد و اشتياق داريم كه دولت با كرامت آن امام زمان را به ظهور آورى)
ـ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ (و اسلام و اهلش را به آن عزت بخشى)
ـ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ ( و نفاق و اهل نفاق را ذليل و خوار گردانى)
ـ وَ تَجْعَلُنَا فِيهَا مِنَ الدُّعَاه إِلَى طَاعَتِكَ وَ الْقَادَه إِلَى سَبِيلِكَ (و ما را در آن دولت حقه اهل دعوت به طاعتت و از پيشوايان راه هدايت قرار دهى)
ـ وَ تَرْزُقُنَا بِهَا كَرَامَه الدُّنْيَا وَ الْآخِرَه ( و بواسطه آن دولت به ما كرامت دنيا و آخرت عطا فرمايى)
ـ اللَّهُمَّ مَا عَرَّفْتَنَا مِنَ الْحَقِّ فَحَمِّلْنَاهُ (خدايا آنچه از حق كه ما را به آن شناسا كردى بعمل آن هم وادار كن)
ـ وَ مَا قَصُرْنَا عَنْهُ فَبَلِّغْنَاهُ ( و آنچه نشناختهايم بمعرفتش برسان)
ـ اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا (خدايا پريشانى ما را بآن جمع گردان)
ـ وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا ( و پراكندگى امور ما را بوجود او اصلاح فرما)
ـ وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا ( و شكاف و تفرقههاى ما را اتحاد بخش)
ـ وَ كَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا ( و عده قليل ما را بسيار گردان)
ـ وَ أَعْزِزْ [أَعِزَّ] بِهِ ذِلَّتَنَا (و ذلت ما را بوجودش بدل بعزت ساز)
ـ وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا ( و نياز ما را بدل به بىنيازى گردان)
ـ وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا [مَغْرَمِنَا] ( و دين ما را ببركتش ادا فرما)
ـ وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا (و فقر ما را جبران فرما)
ـ وَ سُدَّ بِهِ خَلَّتَنَا ( و نقص ما را مسدود ساز)
ـ وَ يَسِّرْ بِهِ عُسْرَنَا ( و مشكلات ما را ببركتش آسان گردان)
ـ وَ بَيِّضْ بِهِ وُجُوهَنَا ( و بوجود او ما را روسفيد گردان)
ـ وَ فُكَّ بِهِ أَسْرَنَا ( و اسيران ما را به سبب او آزاد ساز)
ـ وَ أَنْجِحْ بِهِ طَلِبَتَنَا (و حاجتهاى ما روا گردان)
ـ وَ أَنْجِزْ بِهِ مَوَاعِيدَنَا ( و وعدههايى كه دادى منجز گردان)
ـ وَ اسْتَجِبْ بِهِ دَعْوَتَنَا ( و به بركتش دعاهاى ما مستجاب فرما)
ـ وَ أَعْطِنَا بِهِ سُؤْلَنَا ( و درخواستهاى ما عطا فرما)
ـ وَ بَلِّغْنَا بِهِ مِنَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَه آمَالَنَا (و به آرزوهايى كه در دنيا و آخرت داريم برسان)
ـ وَ أَعْطِنَا بِهِ فَوْقَ رَغْبَتِنَا ( و به ما فوق آنچه مايليم عطا فرما)
ـ يَا خَيْرَ الْمَسْئُولِينَ وَ أَوْسَعَ الْمُعْطِينَ اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا (اى بهترين سؤال شدگان و وسيع نظرتر از همه عطا كنندگان و به بركت او دردهاى باطنى ما را شفا بخش به)
ـ وَ أَذْهِبْ بِهِ غَيْظَ قُلُوبِنَا (وبه بركت او خشم دلهاى ما را فرو نشان)
ـ وَ اهْدِنَا بِهِ لِمَا اخْتُلِفَ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِكَ إِنَّكَ تَهْدِي مَنْ تَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ (و به وجودش ما را با همه اختلاف كه شده است به حق به التفاتت هدايت فرما كه تو البته هر كه را خواهى به راه راست هدايت مىفرمايى)
ـ وَ انْصُرْنَا بِهِ عَلَى عَدُوِّكَ وَ عَدُوِّنَا إِلَهَ الْحَقِّ [الْخَلْقِ] آمِينَ (و به ظهور او ما را نصرت بخش بر دشمنان توو دشمنان ما اى خداى به حق اين دعا را به كرمت مستجاب فرما)
بيان خلاصه اي از مشكلات عصر غيبت و استغاثه براي ظهور است. اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْكُو إِلَيْكَ فَقْدَ نَبِيِّنَا صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ غَيْبَه وَلِيِّنَا [إِمَامِنَا] وَ كَثْرَه عَدُوِّنَا وَ قِلَّه عَدَدِنَا وَ شِدَّه الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الزَّمَانِ عَلَيْنَا فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [آلِ مُحَمَّدٍ] وَ أَعِنَّا عَلَى ذَلِكَ بِفَتْحٍ مِنْكَ تُعَجِّلُهُ وَ بِضُرٍّ تَكْشِفُهُ وَ نَصْرٍ تُعِزُّهُ وَ سُلْطَانِ حَقٍّ تُظْهِرُهُ وَ رَحْمَه مِنْكَ تُجَلِّلُنَاهَا وَ عَافِيَه مِنْكَ تُلْبِسُنَاهَا بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين
(بارالها ما به درگاه تو شكايت مىكنيم از فقدان پيغمبرت (صلوات الله عليه و آله) باد و از غيبت امام ما و بسيارى دشمن ما و كمى عدد ما و فتنههاى سخت بر ما و غلبه محيط روزگار بر ما پس درود بر محمد (صلي الله عليه و آله وسلم) و آلش فرست و ما را در همه اين امور يارى كن به فتح عاجلى از جانب خود و برطرف ساختن رنج و سختى و نصرت با اقتدار و عزت و سلطنت حقه كه تو آشكار گردانى و رحمتى از توجهت كه بر همه ما شامل گردد و لباس عافيت كه ما را بپوشاند به حق رحمت نامنتهايت اى مهربانترين مهربانان عالم.)
- دعاي معروف " اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ "[3]
يكي ديگر از اعمال مشتركه اين ماه دعايي است كه بعد از نمازهاي يوميه خوانده مي شود.اين دعا از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم ) رسيده است. دعايي كه بيش از هزار سال بهترين بندگان خدا، در بهترين ماهها يعني ماه رمضان در بهترين اوقات اجابت دعاها يعني بعد از نمازها و در بهترين حالات يعني در حالت روزه مي خوانند ولي اين دعا تا به حال اجابت نشده است.
اين دعا تبيين يك جامعه ايده آل است كه بشرهميشه به دنبال آن بوده است و با وجود عمر طولاني خود چنين موقعيتي را درك نكرده است. چنين جامعه اي آرزوي همه پيامبران و رسولان،همه انسانهاي صالح وهمه اولياء الله بوده است. همه پيامبران و همه ائمه (عليهم السلام) براي تحقق آن تلاش كردند و جان خود را فدا كردند ولي به علل مختلفي محقق نشد. ما(شيعيان) معتقديم كه اين دعا به طور كامل فقط يك مصداق اجابت دارد وتنها جامعه در بر دارنده اين ويژگيها جامعه و آرمان شهر مهدوي خواهد بود.
عَنِ النَّبِيِّ (صلي الله عليه و آله وسلم ) مَنْ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ بَعْدَ الْمَكْتُوبَةِ اسْتُغْفِرَتْ ذُنُوبُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ: (از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم ) نقل شده است:هر كس بعد از نمازهاي واجب يوميه ماه رمضان ، خداوند را بااين دعا بخواند، تمام گناهان او تا روز قيامت بخشيده خواهد شد.)
ـ اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ (اى خدا تو بر اهل قبور نشاط و سرور عطا كن )
ـ اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ (خدايا هر فقير را بىنياز گردان )
ـ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ (خدايا هر گرسنه را سير گردان)
ـ اللَّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْيَانٍ (خدايا هر برهنه را لباس پوشان)
ـ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ ( خدايا دين هر مديونى را ادا فرما)
ـ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ (خدايا هر غمگينى را دلشاد ساز )
ـ اللَّهُمَّ رُدَّ كُلَّ غَرِيبٍ (خدايا هر غريبى را به وطن باز رسان)
ـ اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِيرٍ ( خدايا هر اسيرى را آزاد گردان)
ـ اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ (خدايا مفاسدامور مسلمانان را اصلاح فرما)
ـ اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِيضٍ (خدايا هر مريض را شفا عنايت كن )
ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ (خدايا به غناى خود فقر ما را بر طرف كن)
ـ اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ ( خدايا بديهاى حال ما را به خوبى صفات خودت تغيير ده)
ـ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ (خدايا دين ما را ادا فرما)
ـ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ ( و فقر ما را بدل به غنا و بىنيازى گردان)
إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِير ( كه تو اى خدا بر هر چيز توانايى)
- دعاي امام سجاد وامام باقر (عليهما السلام) " اللَّهُمَّ هذا شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآن..."
اين دعا هر روز ماه رمضان خوانده مي شود.در اواخر اين دعا چنين مي خوانيم:
...أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَنْصُرَ خَلِيفَةَ مُحَمَّدٍ وَ وَصِيَّ مُحَمَّدٍ، وَ الْقائِمَ بِالْقِسْطِ مِنْ أَوْصِياءِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ، اعْطِفْ عَلَيْهِمْ نَصْرَكَ...[4]
(خدايا از تو مي خواهم كه بر محمد و آل محمد درود فرستاده و خليفه و وصي پيامبر و قيام كننده به عدل را كه از اوصياي پيامبر است؛ ياري عطا فرمايي...)
فصل دوم: تطبيق فرازهاي ادعيه با دستاوردها وويژگيهاي حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
در اين فصل به بررسي برخي از خواسته هاي مطرح شده در اين ادعيه و همچنين به بررسي رواياتي كه گويا ناظر به اجابت و حصول آن خواسته ها در حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) هستند؛ مي پردازيم.[5]
عدالت فراگير و از بين رفتن ظلم
يكي از خواسته ها و ويژگيهاي مشترك در ادعيه و حكومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) عدالت فراگير و ريشه كن شدن هر گونه ظلم و ستم است.در دعاي افتتاح از امام زمان (عليه السلام) به جاي «عادل» تعبير به «عدل» شده است.( اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ ) اين تعبير نهايت عدالت محوري و دادگستري حضرت را مي رساند.همچنين خواسته هايي مثل بي نيازي همه فقرا، سيري همه گرسنگان، پوشش همه برهنگان و... فقط در سايه اهتزاز اين چنين پرچم عدالتي محقق خواهد شد.
حضرت، حكومت را به گونهاي سازماندهي ميكند و مردم را به گونهاي تربيت مينمايد كه ديگر واژه ستم از ذهنها رخت بر ميبندد و به تعبير روايات، ديگر كسي به ديگري ستم نميكند؛ حتي حيوانات نيز دست از تعدّي و ستم بر ميدارند و گوسفند همنشين گرگ ميگردد.
براي نمونه به روايات زير توجه فرماييد: امّ سلمه ميگويد: پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود: «مهدي (عجل الله تعالي فرجه) چنان عدالتي در جامعه برپا ميكند كه زندگان آرزو ميكنند،كاش مردگانشان زنده ميبودند وازآن عدالت بهرهمند مي گرديدند». [6]
نيز امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «به خدا سوگند، بهطور حتم عدالت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) به درون خانه ها و اتاق هايشان نفوذ ميكند؛ همچنانكه سرما و گرما در آن وارد مي شود». [7]
امام باقر (عليه السلام) در تفسير آيه شريفه «الّذين إن مكّنّاهم في الأرضِ أقاموا الصلوةَ...»[8]- آنان كه وقتي در زمين حاكميتشان بخشيم نماز را بپا ميدارند و...- ميفرمايد: «اين آيه در شأن.....و مهدي و يارانش فرود آمده است. .....خداوند به وسيله آنان، دين خود را آشكار ميكند و حاكم ميگرداند؛ به گونهاي كه اثري از ستم و بدعت ديده نمي شود». [9]
نصرت و عزت الهي (رضايت همگاني از حكومت)
در دعاي افتتاح چنين آمده است:
أَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ــ اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ ــ وَ انْصُرْهُ ــ وَ انْصُرْهُ نَصْرا عَزِيزاــ وَ اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانا نَصِيرا
در اين عبارات ياري و عنايت ويژه الهي براي امام زمان (عليه السلام) و حكومت جهاني ايشان مسألت شده است. خداوند هرگاه بخواهد به كسي نصرت و عزت ببخشد،چنان مي كند كه بر دل ها حكومت كند و دوست و دشمن پذيراي او باشند.
حضرت علي (عليه السلام) مي فرمايند:«...خداوند،حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) را با فرشتگان،جن و شيعيان مخلص ياري مي كند.[10]
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايند:«خداوند حضرت قائم را با سه لشكر ياري مي دهد:فرشتگان،مؤمنان و رعب(ترس انداختن در دل دشمن)»[11]
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) مي فرمايد: «شما را به مهدي، بشارت ميدهم...... كه ساكنان آسمان و زمين از خلافت و فرمانروايي او خشنودند».[12]
نيز آن حضرت مي فرمايد: «مردي از امّت من قيام مي كند كه مردم زمين و آسمان او را دوست مي دارند». [13]
صباح ميگويد: در روزگار حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) خردسالان آرزو ميكنند كه اي كاش بزرگ بودند و بزرگسالان آرزوي كودكي و خردسالي مينمايند». [14]
شايد براي اين آرزوي خردسالي ميكنند كه دوست دارند زمان بيشتري را در حكومت آن حضرت به سر برند و خردسالان آرزوي بزرگسالي دارند، زيرا مي خواهند مكلّف باشند و در اجراي برنامههاي حكومت الهي حضرت ولي عصر (عجل الله تعالي فرجه) نقش داشته باشند و به پاداش اخروي دست يابند.
گشايش براي اموات
يكي ديگر از دعاها، درخواست نشاط و سرور براي مردگان بود:" اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ "
حكومت حضرت مهدي (عليه السلام) آن چنان در هستس تأثير مي گذارد كه حتي مردگان نيز ازآن بهره مي برند.
حضرت علي (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: «مردي از فرزندانم ظهور ميكند كه در نتيجه ظهور و حكومتش هيج مردهاي در گور نميماند، مگر اين كه گشايش و بركاتي در گور برايش پديد مي آيد و آنان به ديدار يكديگر ميروند و قيام قائم را به يك ديگر مژده ميدهند». [15]
برطرف شدن غمها
در دعاي هر روزه ماه رمضان آمده است:" اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ"
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايند: «..او بر طرف كننده غمهاي شيعيان بعد از سختي و ضيق است...»[16]
آزادي اسيران
در ادعيه ماه مبارك رمضان مي خوانيم:" اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِيرٍ ــ وَ فُكَّ بِهِ أَسْرَنَا "
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) ميفرمايد: «... در آن عصر، مهدي (عجل الله تعالي فرجه) ظهور ميكند و او از فرزند اين شخص (علي بن ابيطالب (عليه السلام)) است. خداوند به دست او، دروغ را نابود ميكند و روزگار سخت را از بين مي برد و ريسمان بردگي و بندگي را از گردنهاي تان برمي دارد».[17]
اميرمؤمنان (عليه السلام) مي فرمايد: «آنگاه كه امام زمان (عجل الله تعالي فرجه) ظهور كند، هيچ برده مسلماني باقينميماند، مگر آن كه حضرت او را خريده، در راه خدا آزاد ميكند و هيچ بدهكاري نميماند، مگر آن كه حضرت بدهي او را ميپردازد».[18]
امام باقر (عليه السلام) ميفرمايد: «وقتي مهدي (عجل الله تعالي فرجه) ظهور ميكند، به سوي شهر مدينه ميرود و هر كس از بني هاشم را كه در آنجا زنداني باشد، آزاد ميكند».[19]
اصلاح مفاسد
روزه دار اين ماه فقط به فكر خويش نيست و آرزوي اصلاح همه مفاسد جامعه مسلمين را دارد و دعا مي كند:" اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ "
درباره نابودي فساد اخلاقي و انحراف، پيشواي دوم شيعيان ميفرمايد: «خداوند در آخرالزمان مردي را برمي انگيزد كه كسي از منحرفان و فاسدان نميماند مگر اين كه اصلاحگردد».[20]
رفع رذائل اخلاقي و رشد كمالات دروني
ريشه بيشتر مشكلات بشر از ابتداي خلقت تا به حال، رذائل اخلاقي و بيماريهاي باطني انسانها بوده است.منشأ تمامي جنگها و خونريزيها، اختلاف ها و تضادها، تفرقه و جدائيها و در يك كلام اُم المفاسد بشر، همين بيماريهاي روحي است.يكي از حوائج صائم شهر رمضان، رفع اين ناپاكيهاست؛ لذا اينگونه مي گويد:" وَ أَذْهِبْ بِهِ غَيْظَ قُلُوبِنَا
ــ اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا ــ اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ .."
حضرت علي (عليه السلام) ميفرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند...، كينههاي بندگان نسبت به يكديگر از دلهايشان زدوده مي گردد».[21]
امام باقر (عليه السلام) مي فرمايد: «هنگامي كه حضرت قائم ما قيام كند، دستش را بر سر بندگان خدا ميگذارد و خردهايشان را جمع كرده (تمركز ميبخشد و رشد ميدهد) اخلاقشان را كامل ميكند». [22]
امام باقر (عليه السلام) مي فرمايد: اميرمؤمنان (عليه السلام) فرمود: «مردي از فرزندانم ظهور ميكند... و دستش را بر سر بندگان خدا ميگذارد. آنگاه هيچ مؤمني نمي ماند، مگر اين كه، دلش از پارههاي بزرگ آهن و سندان محكمتر مي شود و توان چهل مرد را دارد».[23]
ترويج روحيه عزت و استغنا
شايد نياز بشر به استغنا بيشتر از نياز او به به ثروت باشد.روح انسان سيري ناپذير است و هرگز از جمع آوري مال و ثروت و.. اشباع نمي شود.لذا مؤمن بايد پيش از جمع آوري مال به تقويت روحيه استغنا خود و پيش از دعا براي كسب ثروت، به دعا براي رسيدن به استغنا بپردازد و چشم آز و طمع خود را كور كند.در اين ماه از خدا اينگونه مي خواهيم:" وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا ــ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ"
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) ميفرمايد: «زماني كه حضرت مهدي (عج) قيام كند، خداوند، غنا و بينيازي را در دل بندگانش مي نهد؛ به گونهاي كه حضرت اعلام مي كند، هر كس به مال و ثروت نياز دارد، بيايد؛ ولي براي آن، كسي پيشقدم نمي شود».[24]
همچنين آن حضرت مي فرمايد: «شما را به مهدي (عجل الله تعالي فرجه) بشارت ميدهم كه به سوي مردم برانگيخته ميگردد؛ در حالي كه زلزلهها و اختلاف بر مردم چيره است. آنگاه زمين را پر از عدل و داد ميكند؛ چنانكه پر از ستم و جور شده است و ساكنان زمين و آسمان از او خشنودميگردند. خداوند، دلهاي امّت محمد (صلي الله عليه و آله وسلم) را سرشار از بينيازي ميكند؛ به گونهاي كه منادي ندا ميدهد، هر كس به مالي نياز دارد؛ بيايد (تا نيازش رفع شود) ولي جز يك نفر كسي نميآيد. آنگاه حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) به او ميفرمايد: «نزد خزينه دار برو و بگو مهدي دستور داده است كه به من مال و ثروت بدهي». خزانه دار ميگويد: دو دستي پولها را جمع كن. او نيز پولها را در دامن خود ميريزد؛ ولي هنوز از آنجا بيرون نرفته است كه از رفتار خويش پشيمان ميگردد و با خود ميگويد: چه شد كه من طمعكارترين امّت پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) شدم! آيا كسي كه سبب غنا و بينيازي آنان گشت، از بينياز كردن من ناتوان است. آنگاه باز ميگردد تا اموال را بازگرداند؛ امّا خزانه دار نميپذيرد و ميگويد: ماچيزي را كه بخشيديم پس نمي گيريم!».[25]
ريشه كن شدن فقر از جامعه
فقر و نداري از مشكلات ديرينه بشر و باعث بسياري از انحرافات اخلاقي است.[26] لذا در دعاهاي بسياري، رفع فقر از خداون غني متعال طلب شده است.در دعاهاي ماه رمضان نيز اين مهم فراموش نشده و در دعا آمده است:" اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ ــ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ ــ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ ــ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ ــ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِـــ وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا ــ وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) مي فرمايد: «هنگامي كه حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) ظهور كند... اموال و زكات ها را در كوچه ها ميبرند؛ ولي كسي پيدا نمي شود كه حاضر به دريافت آنها باشد».[27]
امام باقر (عليه السلام) مي فرمايند:«.. سپس حضرت به كوفه روي مي آورند.... و هيچ بدهكاري نمي ماند الا اينكه دين و قرض او را مي پردازند...»[28]
امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند...، زمين گنجهاي خود را بيرون ريخته، آشكار ميكند؛ به گونهاي كه مردم با چشم خود، آن را بر روي زمين ميبينند و دارندگان زكات سراغ كسي ميگردند كه نيازمند باشد تا زكاتشان را به او بدهند؛ ولي كسي يافت نمي شود و مردم - از فضل و بخشش خداوند - از ديگران بي نياز مي گردند».[29]
علي بن عقبه نقل مي كند: در آن روزگار، كسي جايي را براي دادن صدقات و صرف پول در راه نيك نمييابد؛ زيرا بي نيازي همه مؤمنان را فرا گرفته است».[30]
امام باقر (عليه السلام) مي فرمايد: «حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) سالي دو بار عطايايي به مردم ميدهد. آن حضرت ماهي دوبار حقوق ميدهد و بين مردم يكسان رفتار كرده، به گونهاي كه فرد نيازمند به زكات، در جامعه يافت نميشود. دارندگان زكات، سهم فقيران را نزد آنان ميآورند؛ ولي آنان نميپذيرند. به ناچار اموال را در كيسههاي مخصوص پول ميگذارند و در محلّه هاي شيعه ميچرخانند؛ ولي آنان مي گويند ما را به درهمهاي شما نيازي نيست».[31]
در حكومت حضرت امام زمان (عليه السلام) با بخششهاي فراوان ايشان و رشد اقتصادي جامعه ،نه تنها فقر ريشه كن شده بلكه مردم در وسعت مال به سر خواهند برد و از حيث اقتصاد در رفاه كامل خواهند بود. و اين دعا اجابت مي شود كه:" وَ أَعْطِنَا بِهِ فَوْقَ رَغْبَتِنَا "
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم ) مي فرمايد: «مهدي (عليه السلام) در امّت من خواهد بود و در حكومت او مال و ثروت بر هم انباشته خواهد شد».[32]
اين حديث كنايه ازرفع نيازمنديهاي جامعه است؛ به گونهاي كه اموال از موارد مصرف بيشتر مي گردد. به سخن ديگر، دولت حضرت مهدي(عليه السلام)نه تنها كسري بودجه ندارد، بلكه در آمد آن بر بودجهاش فزوني دارد.
امام باقر (عليه السلام) ميفرمايد: «هنگامي كه قائم اهل بيت قيام كند، بيت المال را به گونهاي يكسان در ميان مردم قسمت كرده، به عدالت در ميان مردم رفتار مي كند.ثروتهاي روي زمين (مانند خمس و زكات) و ثروتهاي زيرزمين (مانند گنجها و معادن) نزد آن حضرت گرد ميآيد. آنگاه حضرت به مردم خطاب ميكند: «بياييد و بگيريد آن چه را كه برايش خويشاوندي را قطع ميكرديد و به خونريزي و گناهان دست ميزديد. او چنان اموال مي بخشد كه كسي پيش از او چنان نكرده است».[33]
در روايتي ديگر مي فرمايد: «مهدي گنجهاي زيرزمين را بيرون آورده، اموال را ميان مردم تقسيم ميكند و اسلام شكوه دوباره خود را باز مي يابد». [34]
همچنين مي فرمايد: «در آخرين دوران امّت من، خليفهاي خواهد بود كه اموال را مشتمشت به مردم ميدهد و آن را نميشمارد».[35]
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) مي فرمايد: «آخرين امامان، هم نام من است. او ظاهر ميشود و جهان را پر از عدل ميكند. در حالي كه اموال بر هم انباشه شده است، شخصي از او درخواست مال ميكند. امام (عجل الله تعالي فرجه) ميفرمايد: خودت از اين اموال بردار». [36]
رشدبهداشت، درمان امراض و محو بيماريهاي بي علاج
شفاي بيماران خواسته و آرزوي همه ماست.در تمام اوقات دعا بويژه در اين ماه عزيز يكي از دعاهاي هميشگي مسلمانان طلب شفاي مريضان است. "اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِيضٍ "
شكوفايي شگفتانگيز دانشها، به ويژه علم بهداشت و درمان در عصر حكومت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) و بهرهگيري از آن براي گسترش بهداشت در جامعه و فرونشستن شعلههاي جنگ و پيدايش آرامش رواني و تأمين بهداشت روحي با اصلاح شدن انسانها و نيز گسترش كشاورزي و دامداري و تأمين تغذيه در حدّ مطلوب، از جمله عواملي است كه بهداشت را در روزگار امام عصر (عليه السلام) به حدّ بالا و ايده آل خود ميرساند و چنان ميشود كه وضعيت جسمي مردم دگرگون ميگردد و عمر آنان طولاني ميشود؛ به گونهاي كه گاهي يك شخص هزار فرزند، نوه و... خود را ميبيند و آنگاه چشم از جهان فرو ميبندد. در نتيجه بيماريها كاهش يافته، تعداد اندكي از افراد به بيماريهاي گوناگون دچار ميشوند؛ ولي دانش پزشكي نيز در آن عصر در اوج پيشرفت خود ميباشد و بيماران گوناگون در كوتاهترين مدّت معالجه ميشوند.
امام حسين (عليه السلام) درباره حكومت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) مي فرمايد: «هيچ نابينا، زمين گير و دردمندي بر روي زمين نمي ماند، مگر آن كه خداوند درد او را برطرف مي سازد».[37]
اميرمؤمنان (عليه السلام) ميفرمايد: «... آنگاه قائم ما كه پنهان و مخفي است، ظاهر ميشود در حالي كه جبرئيل پيشاپيش او و كتاب خدا در پيش روي اوست. آن حضرت بيماران پيسي و خوره را شفا مي بخشد».[38]
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) ميفرمايد: «هنگامي كه عيسي (عليه السلام) از آسمان فرود آمد و دجّال را كشت و شب، هنگامي كه در صبح آن، خورشيد از مغرب طلوع كند (نه از سوي مشرق) تاچهلسال زندگي پربار و آسودهاي خواهيد داشت و در اين مدّت نه كسي مي ميرد و نهبيمار مي شود».[39]
امام سجاد (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند، خداوند عزّوجلّ، بيماري و بلا را از شيعيان ما دور ميسازد ...».[40]
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد: «هنگامي كه حضرت قائم قيام كند، خداوند بيماريها را از مؤمنان دور مي سازد و تندرستي را به آنان باز ميگرداند». [41]
امام باقر (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: «هر كس قائم اهل بيت مرا درك كرد، اگر به بيماري دچار باشد، شفا مي يابد و چنانكه دچار ناتواني باشد، توانا و نيرومند مي گردد».[42]
ساير ويژگيها و خصوصيات:
سنت الهي هميشه اين بوده است كه نيازهاي بشر و امور هستي از طرق و مجاري طبيعي خود اداره شود.كمتر ديده مي شود كه از راههاي معجزه آسا و غير عادي كاري انجام شده باشد.لذا براي انجام هر كاري ابتدا شرايط وبستر آن فراهم مي شود.مثلا براي رفع فقر، سير شدن همه گرسنگان و پوشاندن همه برهنگان؛ بايد رشد اقتصادي در جامعه حاصل شود، براي نابودي بيماريها نيازمند به رشد علم پزشكي و رعايت بهداشت عمومي در جامعه هستيم و .. .
برخي از زمينه ها وبستر هاي لازم براي اجابت دعاهاي خواسته شده در اين ماه كه در عصر سبز ظهور محقق مي شوند عبارتند از:
شكوفايي دانش و پيشرفت صنعت
امام صادق (عليه السلام) ميفرمايد: «علم و دانش، بيست و هفت حرف است و همه آن چه پيامبران آوردهاند، تنها دو حرف آن است و مردم تاكنون جز با آن دو حرف با حرفهاي ديگر آشنايي ندارند و هنگامي كه قائم ما قيام كند، بيست و پنج حرف ديگر را بيرون آورده، آن را بين مردم نشر و گسترش ميدهد. و آن دو حرف را نيز ضميمه ميكند و مجموع بيست و هفت حرف را در ميان مردم منتشر مي سازد».[43]
نيز آن حضرت در روايتي ديگر ميفرمايد: «هنگامي كه قائم ما قيام كند، خداوند، قدرت شنوايي و بينايي شيعيان ما را افزايش مي دهد؛ به گونهاي كه از فاصله يك بريد (چهار فرسنگ) حضرت با شيعيانش سخن ميگويد و آنان سخنش را ميشنوند و حضرت را مي بينند؛ در حالي كه حضرت در جايگاه خودش مستقر است». [44]
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) درباره چگونگي حمل و نقل در آن روزگار ميفرمايد: «پس از شما اقوامي خواهند آمد كه زمين زير پايشان طي و پيموده مي شود و درهاي جهان به رويشان باز مي گردد... زمين در كمتر از يك چشم به هم زدن پيموده ميگردد؛ بهگونهاي كه اگر كسي از آنان بخواهد شرق تا غرب زمين را در ساعتي بپيمايند، اين كار را انجام مي دهند». [45]
امنيت پايدار
در آن دوران سبز چنان امنيتي برپا مي شود كه در خيال بشر نمي گنجد. آن حضرت چنان عدالتي بر قرار ميكنند كه گوسفند در كنار گرگ به چريدن مشغول است و كودكان با عقرب بازي مي كنند؛ بدون اين كه آسيبي به آنان برسد. بديها از بين ميرود و نيكيها بر جاي مي ماند.
رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) در اين باره مي فرمايد: «هنگامي كه عيسي بن مريم از آسمان به زمين آيد و دجّال را به قتل رساند...، چوپان به گوسفندان خود ميگويد: براي چَرا به فلان مكان برويد و در اين ساعت بازگرديد! گله گوسفندي ميان دو كشتزار مي شوند؛ ولي هرگز به خوشه اي از آن تعدّي نمي كنند و شاخهاي از آن را با پاي خود نمي شكنند».[46]
ابن عباس درباره گسترش امنيّت در روزگار مهدي (عجل الله تعالي فرجه) ميگويد: حتي در آن عصر، گرگ، گوسفند را نمي درد و شير، گاو را از بين نمي برد و مار به انسان آسيبي نمي رساند و موش، انباني را نميجود و به آن دستبرد نمي زند. [47]
اميرمؤمنان (عليه السلام) ميفرمايد: «هرگاه قائم ما قيام كند، آسمان بارانه اي خود را ميبارد و درندگان با چارپايان از در آشتي وارد ميشوند و با انسانها كاري ندارند تا جايي كه زني از عراق به شام ميرود؛ بدون اين كه درندهاي او را نگران سازد و يا از درندهاي بترسد».[48]
نيز آن حضرت مي فرمايد: «روزگاري كه عيسي بن مريم به زمين فرود آيد و دجّال را به قتل رساند، مارها و عقربها آشكارند و به كسي آزاري نميرسانند». [49]
نتیجه:
از اين احاديث اندازه امنيّت مالي و جاني در روزگار حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه) به خوبي روشن مي گردد
پی نوشت :
1. انتشاریافته در مجله امان
