مقدمه:
یکی از سئوالاتی که همواره ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده این است که امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چه زمانی ظهور می‌کند و آیا برای ظهور وقتی تعیین شده است؟. پاسخ این است که بر اساس سخنان معصومین(علیه السلام) زمان ظهور بر مردم مخفی است و این امر به دست خداست. از این رو، کسانی که برای ظهور، زمان مشخصی را تعیین کنند فریب کار و درغگو معرفی شده‌اند. این مطلب در روایات مورد تأکید قرار گرفته است. نوشتار حاضر به این امر اختصاص دارد.
روایات در این زمینه
شخصی از امام باقر (علیه السلام) سؤال کرد: آیا برای این امر وقتی هست؟ حضرت فرمود: «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون».[1]
امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در توقیعی به نایب دوم فرمودند: «أَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَى اللَّهِ وَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون» «اما ظهور فرج پس به درستی که به دست خداست و وقت گذاران دروغ می گویند». [2]
در بحث تعیین وقت دو نکته مورد توجه است. یکی اینکه آیا تعیین وقت امکان دارد؟ آیا مراد نهی از تعیین وقت، وقت دقیق گفتن است به روز و ماه و سال، یا شامل تعیین وقت حدودی نیز می‌شود؟
مطلب دیگر این است که اصولا امامان معصوم(علیهم السلام) از شیعیان می‌خواهند وارد چنین فضایی نشوند. خواست پیشوایان بزرگوار دین این است که شما به وظیفه خود عمل کنید و بدانید در صورت عمل به وظیفه در خیمه امام خویش قرار دارید.
امام صادق (علیه السلام) فرمود: « يَا فُضَيْلُ اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَكَ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ وَ مَنْ عَرَفَ إِمَامَهُ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ كَانَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ كَانَ قَاعِداً فِي عَسْكَرِه»؛ « ای فضیل! امامت را بشناس، پس اگر امامت را شناختی به تو ضرر نمی‌رسد این امر جلو بیفتد یا عقب بیفتد، پس کسی که امامش را بشناسد و قبل از قیام صاحب این امر بمیرد مانند کسی است که در لشگر حضرت قرار دارد». [3]
جابر جعفى روايت مي كند: بعد از خاتمه اعمال حج، با جمعى خدمت امام محمد باقر (علیه السلام) رسيديم و با حضرتش وداع نموديم و عرض كرديم: يا ابن رسول اللَّه وصيتى به ما بفرمائيد! فرمود: اقوياى شما به ضعفا كمك كنند. و اغنياى شما از فقرا دلجوئى نمايند، و هر مردى از شما برادر دينيش را مانند خود نصيحت كند (آنچه براى خود مي‌خواهد براى او نيز بخواهد) و اسرار ما را از نااهلان مخفى داريد، و مردم را بر گردن‌هاى ما مسلط نكنيد، به گفته‌هاى ما و آنچه از ما به شما مي‌رسانند توجه كنيد، اگر ديديد موافق قرآن است، آن را بپذيريد، و چنانچه آن را موافق قرآن نيافتيد، از نظر بياندازيد (يعنى اگر موافق قرآن بود كلام ماست و گر نه از ما نيست و مجعول است). و اگر مطلب بر شما مشتبه گشت، در باره آن تصميمى نگيريد و آن را به ما عرضه داريد تا همان طور كه براى شما بيان كرده اند تشريح كنيم اگر شما چنين بوديد كه به شما سفارش كرده ايم و از اين حدود تجاوز نكنيد و پيش از ظهور قائم ما كسى از شما بميرد شهيد از دنيا رفته است. [4]
علمای دین و سرپرستان جامعه شیعه نیز با پیروی از فرمایشات اهل بیت، سعی داشتند معرفت مردم به دین و اهل بیت را بالا برده و آنان را در مسیر عمل به وظایف دینی خود قرار دهند. امام راحل عظیم الشأن و خلف صالح و شایسته ایشان رهبر معظم انقلاب نیز همین شیوه را ادامه دادند. ما در کلمات ایشان سخنی پیرامون نزدیکی و محاسبه ظهور و شبیه اینگونه کلمات که به گونه ای مردم را تهییج کرده و فضای انتظار را ملتهب کند، نشنیده ایم؟
نتیجه:
زمان ظهور حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به اراده الهی و فراهم شدن زمینه‌های آن وابسته است و لذا در روایات از تعیین وقت نهی شده است. خواست پیشوایان بزرگوار دین این است که شما به وظیفه خود عمل کنید و بدانید در صورت عمل به وظیفه در خیمه امام خویش قرار دارید.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحارالانوار، ج52، ص103.
[2]. بحارالانوار، ج52، ص111.
[3]. بحار الأنوار، ج52، ص142.
[4]. بحار الأنوار، ج52، ص122.
پدید آورنده: مهدی یوسفیان
