مقدمه:
بشارت به ظهور منجی وموعود در دین اسلام ریشه در آموزههای قرآن کریم دارد که وعدۀ حتمی و تخلف‌ناپذیر خداوند متعال است. آیات متعددی در قرآن کریم وارد شده که پیشوایان دینی آن‌ها را به وجود مقدس حضرت مهدی (علیه السلام) و ظهور مبارک آن حضرت تفسیر و تأویل کرده اند. تعیین مصداق این آیات و تفسیر آن‌ها، تنها، در صورت رجوع به ائمه معصوم (علیهم السلام) میسور است. امامان معصوم (علیهم السلام)، امام مهدى (علیه السلام) و یاران آن حضرت را مصادیق این آیات و تحقق دهندگان وعده‌الهى، معرّفى مى‌کنند. آیه مورد بحث نمونه از این دسته آیات است که نوشتار حاضر بدان پرداخته است.
متن آیه
(سَنُريهِمْ آياتِنا فِي اْلآفاقِ وَ في أَنْفُسِهِمْ حَتّي يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَ وَ لَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلي كُلِّ شَيْء شَهيدٌ)؛ [1[
«به زودي نشانه‌هاي خود را در افق‌هاي گوناگون و در دل‌هاي آنان، بديشان خواهيم نمود، تا برايشان روشن گردد كه او خود حق است. آيا كافي نيست كه پروردگارت، خود شاهد هر چيزي است».
تفسير آيه
خداوند متعال در اين آيه مي‌فرمايد: ما به زودي آيات و نشانه‌هاي آفاقي و انفسي را به آنان نشان مي‌دهيم تا روشن شود كه حق كدام است. در اينجا چند احتمال وجود دارد:
1. نشانه‌هاي آفاق مي‌تواند آفرينش خورشيد و ماه و ستارگان و انواع موجودات زميني با نظام دقيق آن‌ها و نشانه‌هاي اَنفُس آفرينش دستگاه‌هاي مختلف در درون بدن باشد.
2. منظور از نشانه‌هاي آفاقي ، پيروزي‌هايي است كه در آينده نصيب مسلمانان در ميدان‌هاي مختلف جنگ و گسترش اسلام در مناطق گوناگون جهان مي‌شود؛ و منظور از نشانه‌هاي انفسي نشانه‌هايي است كه به مشركان مكه نشان داده شد؛ مانند پيروزي مسلمانان در جنگ.
3. مراد از نشانه‌ها، غلبه دين حق (اسلام) بر ديگر اديان باشد.
تأويل آيه
در روايات متعددي از حق، به قيام و خروج امام مهدي(علیه السلام) تأويل شده است. ابوبصير گويد:
«قُلتُ لَهُ (ابي عبداللّه(علیه السلام) ): (حَتّي يَتَبَيَّنَ لَهُم اَنَّهُ الحَقُّ) قالَ: خُروجُ القائِمِ هُوَ الحَقُّ مِن عِندِاللّه عزَّوَجَلَّ يَراهُ الخَلقَ لابُدَّ مِنه»؛[2[
از امام صادق(علیه السلام) پرسيدم: ]مراد خداوند از[ (حَتّي يَتَبَيَّنَ اَنَّهُ الحَقُّ) چيست؟ فرمود: خروج قائم حقي است از طرف خدا، خلق او را مي بينند و چاره اي از آن نيست .
ابوبصير همين روايت را از امام باقر(علیه السلام) نقل كرده است.[3[
نكته
حق و حقيقت امري است كه گذر زمان و حوادث روزگار آن را از بين نمي‌برد، بلكه خدا مي‌خواهد آن را آشكار كند تا مردم بدانند فرجام كار در نهايت با راستي و درستي است و تجلّي كامل اين بروز و ظهور، با قيام حضرت مهدي(علیه السلام) است.
نتیجه:
از بررسى آیه، به دست مى‌آید که خداوند، حق و حقیقت را آشکار خواهد نمود. در روايات متعددي از حق، به قيام و خروج امام مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تأويل شده است. نا گفته نماند آیاتی که بر وجود مقدس مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ظهور مبارک آن حضرت تاویل شده است فراوان است.
پی نوشت ها:
[1]. فصلت/ 53.
[2]. كافي، ج 8، ح 575، ص 381.
[3]. نعماني، الغيبة، باب 14، ح 40.
