مقدمه:

در آن عصر دل انگیز و شور آفرین، انسان‌ها از درون تحول می‌یابند و بینش‌های مادی به معنوی و روحانی تبدیل می‌شود. کوتاه بینی‌های افراد جای خود را به دوراندیشی و تفکرات عمیق انسانی خواهد داد و در اثر انقلاب جهانی، انقلاب اخلاقی در بالاترین سطح ممکن در انسان‌ها پدیدار می‌شود و ارتباطات صحیح انسانی که تمام انبیا، اولیا و صلحا برای تحقق آن تلاش کرده‌اند، به اوج خود خواهد رسید. در عصر پس از ظهور در اثر رشد اخلاق، مدینه فاضله یا شهر خدا تشکیل خواهد‌شد.

این چشم انداز در روایات معصومین (علیهم السلام) اذعان شده‌است.

امام الموحدین علیه افضل صلوات المصلین می‌فرماید: « تأمن السبل حتی تمشی المرأة بین العراق و الشام لا تضع قدمیها الّا علی النّبات و علی رأسها زنبیلها لایهیجها سبع ولاتخافه»؛ راه‌ها امن شود؛ به طوری که زن از عراق تا شام برود و پای خود را جز روی گیاه نگذارد، سبدش را بر سرش بگذارد و از درنده و درنده خویی باک ندارد.[1]

از احادیث استفاده می‌شود که حضرت مهدی(علیه السلام) مثل پیامبر اسلام در برابر جاهلیت قرار می‌گیرد اما از نوع مدرن آن. جاهلیت مدرن از موانع پیش روی امام عصر (علیه السلام) خواهد بود. جهان در آستانه ظهور، تصویری سیاه و هولناک دارد. اخبار آخرالزمان گرداب بی اخلاقی را هشدار داده‌است. وجود ناامنی، فساد و فسق علنی و برهنگی و آلودگی انسان‌ها به گناهان کوچک و بزرگ ره آورد عصر مدرنیته است. به راستی امام عصر (علیه السلام) چگونه این معضلات بزرگ فرهنگی را حل می‌کند؟ بدون تردید او برنامه‌ای جامع و همه جانبه برای رشد اخلاق خواهد داشت و در هنگام ظهور اجرا خواهد کرد. آن چه در پی می‌آید، گوشه‌ای از این مکانیسم و برنامه است که از میان روایات استخراج شده‌است.

مفهوم اخلاق

واژه اخلاق به لحاظ لغوی از ریشه خُلق به معنای خوی درونی و ملکات باطنی و روحی است، در برابر خلق که به جنبه جسمانی و ظاهری انسان اشاره دارد. اخلاق در منابع و علوم اخلاقی و دینی سه کاربرد متفاوت دارد:

رفتار اخلاقی

گزاره‌های اخلاقی

خصلت‌های اخلاقی

مکانیسم رشد اخلاق در واقع به کارگیری بهترین شیوه‌ها و روش‌های عملی اخلاق و رشد آن در فرد، فرد جامعه اخلاقی، آرمانی عصر ظهور می‌باشد که تحقق آن با تشکیل دولت اخلاقی و رهبری شخصیت الهی امام عصر (علیه السلام) که تندیس اخلاق و ملکات فاضله انسانی شکل می‌گیرد است. این مهمترین غایتی است که انبیا بدان مبعوث شده‌اند؛ یعنی تتمیم و تکمیل و رشد خُلق‌های فاضل و صفات اخلاقی « إنی بعثت لأتمم مکارم الاخلاق».[2]

دولت اخلاقی

موضوع مورد توجه بسیاری از صاحب نظران، ایجاد نظم اجتماعی مطلوب بوده‌است. نظم اجتماعی مطلوب به معنای برقراری روابط عادلانه، امکان سعادت و مهرورزی انسان در حیات اجتماعی است که خود، محصول اخلاقی شدن فرد فرد آن جامعه می‌باشد و جامعه‌ای که سراسر ارزش و فضیلت باشد، مستلزم وجود نهاد دولت بر مبنای ارزش‌های اخلاقی و رهبری اخلاقی و بافضیلت است. در عصر ظهور امام عصر (علیه السلام) به عنوان برگزیده و رهبر آسمانی با تشکیل دولت اخلاقی و ارزشی، حکومتی فراگیر با هدف وصول همه انسان‌ها به سعادت، پیوند عمیقی میان فعل سیاسی و فعل اخلاقی برقرار خواهد ساخت.

در حدیث امام علی (علیه السلام) چنین آمده‌است:

مهدی (علیه السلام) از اصحاب خویش پیمان و بیعت می‌گیرد که سرقت و زنا نکنند، خون بی گناهی را نریزند، حریمی را هتک نکنند، به ناحق بر خانه‌ای هجوم نبرند و کسی را مورد ضرب و شتم قرار ندهند، زر و سیم نیندوزند، گندم و جو احتکار نکنند، مال یتیم نخورند، ندانسته شهادت ندهند، راهزنی نکنند، مساجد را ویران نسازند، از آلودگی‌ها دوری کنند، امر به معروف و نهی از منکر کنند، لباس خشن بپوشند، بر خاک سر نهند و در راه خدا آن گونه که شایسته است جهاد کنند.[3]

ادامه دارد...