مقدمه:
يکي از آرمان‌ها و اهداف قيام امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) احياي دستورها و احکام الهي است؛ همان گونه که در دعاي عهد مي‌خوانيم: « اوست احياگر احکام تعطيل شده قرآن». به تبع چنين مطلبي، منتظران حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف)- که سعي در هماهنگي اعمال خود با ايشان دارند ـ بايد در صدد تلاش براي يادگيري احکام الهي و عمل به آن نيز باشند.احکام منتظران، سلسله مطالبي است که از مسائل و احکام شرعي مربوط به مناسبت‌ها و اماکن و اعمال متناسب با امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) سخن مي‌گويد.
احکام مسجد مقدس جمکران (1)
پرسش: نماز خانم‌ها در محيط باز (حياط جمكران) در برابر نامحرمان چه حكمي دارد؟
پاسخ: بايد در برابر نامحرم، پوشش مناسب حتي پوشش روي پا رعايت شود.
پرسش: حكم نماز كسي كه چهل هفته متوالي از شهري بجز شهر قم به مسجد جمكران مي‌آيد چيست؟
پاسخ: فتواي مشهور مراجع تقليد، اين است كه نمازش شكسته است.
پرسش: اگر كسي نذر كند چهل هفته متوالي به جمكران برود و به واسطه عذري، در تشرف او به جمكران فاصله بيفتد، آيا بايد از اول شروع كند؟
پاسخ: خير، مي‌تواند بعد از عذر ادامه دهد.
پرسش: كسي كه خواب ديده چهل هفته به جمكران مي‌رود، آيا لازم است براي رفع مشكل خود چهل هفته به جمكران برود؟
پاسخ: خير، خواب براي انسان تكليفي نمي‌آورد.
پرسش: محدوده مسجد جمكران ـ براي افرادي (مانند برخي خانم‌ها) که عذر شرعي دارند، نمي‌توانند به آن‌جا وارد شوند ـ كجاست؟
پاسخ: حياط مسجد جمكران، جزء مسجد نيست
پرسش: آيا ورود به مسجد جمكران نياز به وضو دارد؟
پاسخ: خير، مگر اين كه بخواهد نماز بخواند.
پرسش: آيا حياط مسجد جمكران، حكم مسجد را دارد؟
پاسخ: خير.
پرسش: اعتكاف در مسجد مقدس جمكران جايز است يا خير؟
پاسخ: مسجد جمكران در حال حاضر، از مساجد جامع محسوب مي‌شود و اعتكاف در آن صحيح است.[1]
پرسش: آيا اعتكاف در زير زمين مسجد جمكران كه از آن، جهت نمازهاي يوميه و نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) استفاده مي‌شود، اما به صورت مرتب نماز جماعت ندارد جايز است؟
پاسخ: اشكال ندارد.[2]
پرسش: آيا مي‌توان نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را در غير مسجد جمكران خواند؟
پاسخ: مانعي ندارد.
پرسش: آيا نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را مي‌توان به صورت جماعت يا دسته جمعي خواند؟
پاسخ: به صورت جماعت جايز نيست، ولي به صورت دسته جمعي مانعي ندارد.
پرسش: آيا نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) ساعت خاصي دارد؟
پاسخ: خير.
پرسش: آيا مي‌شود به جاي نماز تحيت[3] مسجد، نماز قضا بخوانيم؟
پاسخ: بله.
پرسش: آيا نماز واجب يا مستحب، به جاي نماز تحيت مسجد جمكران حساب مي‌شود؟
پاسخ:
حضرت آيت‌الله تبريزي (رحمه الله): چنانچه بخواهد تحيت مسجد مخصوص را بخواند، بايد همان را به قصد رجا بخواند.[4]
حضرت آيت‌الله مكارم (دام ظله): اشكال دارد.
حضرت آيت‌الله فاضل (رحمه الله): بلي.
حضرت آيت‌الله بهجت (رحمه الله): به جاي آن نماز مخصوص نمي‌شود، ولي خود آن ثواب دارد.
پرسش: شك در عدد ( إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ) در نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) چه حكمي دارد؟
پاسخ:
تا وقتي كه فارغ از محل نشده، بنا بر اقلّ و کمتر بگذارد.[5]
حضرت آيت‌الله تبريزي (رحمه الله): نماز را به قصد رجا (اميد ثواب) بخواند و هرجا كم بود، جبران كند و زيادي سهوي(غير عمدي) هم مُضِرّ نيست.
حضرت آيت‌الله مكارم (دام ظله): اگر قبل از ركوع متوجه شود كه سوره توحيد را فراموش كرده، همچنين ( إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ) را بايد جبران كند و اگر بعد از ركوع باشد، جبران لازم نيست، و مناسب است بعد از نماز، قضا كند.
حضرت آيت‌الله فاضل (رحمه الله): اگر قبل از ركوع متوجه شده، آن را تكميل كند و به ركوع رود و اگر در ركوع يا بعد از آن متوجه شود، مي‌تواند برگردد و آن را تكميل كند و دوباره به ركوع رود و زيادي ركن در نمازهاي متسحبي كه براي تدارك چيزي باشد، موجب بطلان نيست.
پرسش: اگر کسي بعد از بلند شدن از ركوع يا سجده، يادش آمد كه تعداد هفت بار ذكر را كم يا زياد گفته، چه كند؟
پاسخ:
حضرت آيت‌الله تبريزي (رحمه الله): در نافله و هر نماز مستحبي، هر جا فراموش كرده يا كم گفته، برگردد و جبران كند و زيادي ركن در اين موارد مانعي ندارد و زيادي سهوي(غير عمدي) هم به نماز ضرر نمي‌زند.[6]
حضرت آيت‌الله فاضل (رحمه الله): مي‌تواند برگردد و آن را تكميل كند.
حضرت آيت‌الله بهجت (رحمه الله): هر مقداري را كه فراموش كرده، اگر از محل آن نگذشته، بايد جبران كند و اگر از محل گذشته، تدارك(جبران) نياز ندارد، مثل نماز واجب، ولي در نماز مستحبي سجده سهو هم لازم ندارد
پرسش: اگر كسي نمي‌تواند همه صد صلوات بعد از نماز يا قسمتي از آن را در سجده بگويد، چه كند؟
پاسخ:
حضرت آيت‌الله تبريزي (رحمه الله): به قصد رجا(اميد ثواب) هر طوري مي‌تواند خم شود و در آن حال بگويد، و الاّ با اشاره سر و چشم، سجده كند.[7]
حضرت آيت‌الله مكارم (دام ظله): به مقداري كه مي‌تواند گفته و بقيه را نشسته بگويد.
حضرت آيت‌الله فاضل (رحمه الله): هر مقداري كه مي‌تواند در سجده بگويد و بقيه را بعد از بلند شدن از سجده بگويد.
حضرت آيت‌الله بهجت (رحمه الله): هر مقداري را كه مي‌تواند بگويد و باقي را در حالت غير سجده به قصد قربت بفرستد.
پرسش: اگر كسي در اثر نداشتن سواد يا اشتباه كردن نمي‌تواند نماز تحيت و نماز امام زمان را به صورت صحيح بخواند، وظيفه او چيست و آيا مي‌تواند نايب بگيرد؟
پاسخ:
حضرت آيت‌الله تبريزي (رحمه الله): هر طور مي‌تواند، به قصد رجا بخواند.[8]
حضرت آيت‌الله مكارم (دام ظله): همان مقدار كه توان دارد بخواند و نايب گرفتن لازم نيست.
حضرت آيت‌الله فاضل (رحمه الله): به همان صورت كه مي‌تواند بخواند و نمي‌تواند نايب بگيرد.
حضرت آيت‌الله بهجت (رحمه الله): در مورد انسان زنده در نماز استحبابي به معناي اهداي ثواب اشكال ندارد.
پرسش: آيا مي‌توان نماز امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را نشسته خواند؟
پاسخ: مانعي ندارد.[9]
پرسش: آيا سفارش خاصي بر رفتن چهل هفته به جمكران وجود دارد؟
پاسخ: خير، ولي رفتن به جمكران بركات فراواني دارد. البته مناسب است همراه با چهل هفته به جمكران رفتن، چهل هفته نماز اول وقت بخوانند، چهل هفته تصميم بر ترك گناه بگيرند، چهل هفته در نماز جماعت شركت كنند و...
ادامه دارد...
پی‌نوشت‌ها:
[1]. جامع الاحكام، آيت‌الله صافي، ج1، س 514.
[2]. استفتائات جديد، آيت‌الله مكارم، ج2، س460.
[3]. نمازي که بعد از ورود به مسجد و قبل از هر عملي خوانده مي‌شود
