مقدمه:

یکی از سئوالاتی که همواره ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده این است که امام زمان(عج) چه زمانی ظهور می کند و آیا برای ظهور وقتی تعیین شده است؟. پاسخ این است که بر اساس سخنان معصومین(ع) زمان ظهور بر مردم مخفی است و این امر به دست خداست. از این رو، کسانی که برای ظهور، زمان مشخصی را تعیین کنند فریب کار و درغگو معرفی شده اند. این مطلب در روایات مورد تأکید قرار گرفته است. نوشتار حاضر به این امر اختصاص دارد.

روایات در این زمینه

شخصی از امام باقر (علیه السلام) سؤال کرد: آیا برای این امر وقتی هست؟ حضرت فرمود: «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون‏».[1]

امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در توقیعی به نایب دوم فرمودند: «أَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَى اللَّهِ وَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون‏» «اما ظهور فرج پس به درستی که به دست خداست و وقت گذاران دروغ می گویند». [2]

در بحث تعیین وقت دو نکته مورد توجه است. یکی اینکه آیا تعیین وقت امکان دارد؟ آیا مراد نهی از تعیین وقت، وقت دقیق گفتن است به روز و ماه و سال، یا شامل تعیین وقت حدودی نیز می شود؟

مطلب دیگر این است که اصولا امامان معصوم از شیعیان می خواهند وارد چنین فضایی نشوند. خواست پیشوایان بزرگوار دین این است که شما به وظیفه خود عمل کنید و بدانید در صورت عمل به وظیفه در خیمه امام خویش قرار دارید.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: « يَا فُضَيْلُ اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَكَ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ وَ مَنْ عَرَفَ‏ إِمَامَهُ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ كَانَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ كَانَ قَاعِداً فِي عَسْكَرِه‏»؛ « ای فضیل! امامت را بشناس، پس اگر امامت را شناختی به تو ضرر نمی رسد این امر جلو بیفتد یا عقب بیفتد، پس کسی که امامش را بشناسد و قبل از قیام صاحب این امر بمیرد مانند کسی است که در لشگر حضرت قرار دارد». [3]

جابر جعفى روايت مي كند: بعد از خاتمه اعمال حج، با جمعى خدمت امام محمد باقر (علیه السلام) رسيديم و با حضرتش وداع نموديم و عرض كرديم: يا ابن رسول اللَّه وصيتى به ما بفرمائيد! فرمود: اقوياى شما به ضعفا كمك كنند. و اغنياى شما از فقرا دلجوئى نمايند، و هر مردى از شما برادر دينيش را مانند خود نصيحت كند (آنچه براى خود مي خواهد براى او نيز بخواهد) و اسرار ما را از نااهلان مخفى داريد، و مردم را بر گردن هاى ما مسلط نكنيد، به گفته هاى ما و آنچه از ما به شما مي رسانند توجه كنيد، اگر ديديد موافق قرآن است، آن را بپذيريد، و چنانچه آن را موافق قرآن نيافتيد، از نظر بياندازيد (يعنى اگر موافق قرآن بود كلام ماست و گر نه از ما نيست و مجعول است). و اگر مطلب بر شما مشتبه گشت، در باره آن تصميمى نگيريد و آن را به ما عرضه داريد تا همان طور كه براى شما بيان كرده اند تشريح كنيم اگر شما چنين بوديد كه به شما سفارش كرده ايم و از اين حدود تجاوز نكنيد و پيش از ظهور قائم ما كسى از شما بميرد شهيد از دنيا رفته است. [4]

علمای دین و سرپرستان جامعه شیعه نیز با پیروی از فرمایشات اهل بیت، سعی داشتند معرفت مردم به دین و اهل بیت را بالا برده و آنان را در مسیر عمل به وظایف دینی خود قرار دهند. امام راحل عظیم الشأن و خلف صالح و شایسته ایشان رهبر معظم انقلاب نیز همین شیوه را ادامه دادند. ما در کلمات ایشان سخنی پیرامون نزدیکی و محاسبه ظهور و شبیه اینگونه کلمات که به گونه ای مردم را تهییج کرده و فضای انتظار را ملتهب کند، نشنیده ایم؟

نتیجه:

زمان ظهور حضرت ولی عصر(عج) به اراده الهی و فراهم شدن زمینه های آن وابسته است و لذا در روایات از تعیین وقت نهی شده است. خواست پیشوایان بزرگوار دین این است که شما به وظیفه خود عمل کنید و بدانید در صورت عمل به وظیفه در خیمه امام خویش قرار دارید.