مقدمه:
انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و بايد کوشش کنيم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پيدا کند، و مقدمات ظهور إن شاء الله تهيه شود.
عظمت وجودي و ابعاد مختلف شخصيت حضرت صاحب الامر (عليه السلام) باعث شده است که در طول بيش از هزار سال که از غيبت کبري می گذرد، هرگروه از مردم بسته به گرايش‌هاي اعتقادي، اجتماعي و فرهنگي که داشته‌اند، از ديدگاهي خاص به تحليل شخصيت و تعيين جايگاه آن حضرت در عالم هستي بپردازند و هر گروه تنها درک و تصور خود از اين موضوع را، تصور درست و مطابق با واقع تلقي کنند.
در اين ميان گروهي به طرح معناي درست انتظار پرداخته و در صدد تعيين وظيفه و نقش مردم در دوران غيبت برآمدند، که امام خميني (رحمه‌الله‌عليه) درخشان‌ترين آنان مي‌باشند. ايشان با صراحت به نقد وبررسي يادداشت‌هاي مختلفي که از مسأله‌ي انتظار فرج وجود دارد، پرداخته و درباره‌ي مفهوم انتظار مي‌فرمايند:
«انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و بايد کوشش کنيم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پيدا کند، و مقدمات ظهور إن شاء الله تهيه شود.»[1]
در اين نوشتار براي شناخت جايگاه و مفهوم انتظار در تفکر شيعي برخي از رواياتي را که در اين زمينه وارد شده، مورد بررسي قرار مي‌دهيم:
مفهوم انتظار
انتظار در لغت يعني «چشم به راه بودن»[2] اما براي درک مفهوم آن بايد دانست که انتظار يک امر کاملاً وجداني است و اگر کسي واقعيت آن را درک نکرده باشد، هرگز با توصيفات ذهني، حقيقت آن را نمي‌فهمد. در واقع معناي انتظار فقط براي شخص منتظر، روشن و آشکار مي‌شود، يعني کسي که حالت انتظار را چشيده است، به خوبي معناي آن را مي‌فهمد. به چنين شخصي مي‌توان يادآوري کرد که: «آن زماني که يکي از عزيزانتان به سفر رفته بود و شما از او خبر نداشتيد و او گفته بود تا فلان موقع برمي‌گردم و ... قبل از آمدنِ او چه حالي داشتيد؟» آن حالِ وجداني «انتظار» نام دارد.[3]
به تعريف ديگري نيز که در مورد انتظار مطرح شده است، توجه کنيد:
«معني الانتظار ... هو کيفيّة نفسانيّة يَنبَعِثُ مِنها التّهيّؤ لِما تَنتَظِرُهُ ... فَکُلَّما کان الانتظار أشَدَّ کان التّهيّؤ آکدَ. ألا أنّه إذا کان لَک مُسافرٌ تَتَوقَّعُ قدومَهُ، إزدادَ تَهَيُّؤکَ لِقُدومه کُلَّما قَرُبَ حينُه»؛[4] «معناي انتظار عبارت است از يک حالت قلبي و روحي که از آن آماده شدن براي چيزي که در انتظارش هستي، برمي‌آيد ... پس هر قدر انتظار شديدتر باشد، آماده شدن هم بيشتر مي‌شود. آيا نمي‌بيني که وقتي مسافري داشته باشي که منتظر آمدنش هستي، هر چه زمان آمدنش نزديک‌تر مي‌شود، آمادگي تو براي اين امر بيشتر مي‌شود.»
دراين تعريف، انتظار يک حالت قلبي و نفساني معرفي شده‌است و يکي از مهم‌ترين لوازم آن «تهيّؤ» به معناي آماده شدن است. کسي که منتظر ظهور امام عصر (عليه السلام) باشد، لازمه‌ي انتظارش اين است که خود را براي ظهور ايشان آماده سازد. ولي سؤال اين‌جاست که چگونه مي‌توان آمادگي براي ظهور را در خود ايجاد کرد؟ در پاسخ مي‌توان گفت که: آماده شدن به اين است که انسان زندگي خود را در همه‌ي ابعادش مطابق ميل و خواست امام (عليه السلام) قرار دهد. و معلوم است که خواسته‌ي ايشان اين است که فرد دقيقاً مطابق احکام دين عمل کند.
پی نوشت ها:
[1] . صحيفه‌ی نور، ج 20، ص 199، به نقل از کتاب معرفت امام زمان (عليه السلام) و تکليف منتظران، ص 113 .
[2] . لغت‌نامه‌ی دهخدا، ذيل کلمه‌ی انتظار .
[3] . سيد محمّد بنی هاشمی، سلوک منتظران، ص 33 .
[4] . موسوی اصفهانی، مکيال المکارم، ج 2، ص 152 .
