مقدمه : 

(قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْراً فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاء مَّعِينٍ)[1]

«بگو: به من خبر دهيد اگر آب(شاميدني شما) به (زمين) فرو رود چه كسي آب روان برايتان خواهد آورد؟ بي گمان تطبيق اين آيه شريفه بر جريان غيبت امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) و تأويل «ماء معين» به امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در كلام گُهربار امام باقر (عليه السلام)نه از سر تعبّد كه به دليل وجود پاره‌اي از همانندي ‌هاي لطيف است. به اختصار برخي از آنها را مرور مي‌كنيم: 

امام باقر (عليه السلام) در تفسير اين آيه فرمودند:«اين آيه درباره امام قائم (عجل الله تعالي فرجه الشريف ) نازل شده است. خداوند مي‌فرمايد: اگر امامتان از شما غايب شود و ندانيد كه او كجاست، چه كسي امام آشكاري براي شما خواهد آورد تا اخبار آسمان و زمين و حلال و حرام خداوند بلند مرتبه را براي شما بازگو كند؟ سپس فرمودند: به خدا سوگند تأويل اين آيه هنوز نيامده است و ناگزير خواهد آمد.»[2] 

1.آب مايه حيات است ( وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ)…[3] و هر چيز زنده ‌اي را از آب پديد آورديم.» نفس عيسوي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيز حيات‌بخش قلب‌هاي مرده انسان‌های آخرالزمان خواهد بود. امام باقر (عليه السلام) در تفسير آيه شريفه (اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ)[4] بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مي‌گرداند. به راستي آيات [خود] را براي شما روشن گردانيديم؛ باشد كه بينديشيد». فرمودند: «خداي بلند مرتبه زمين را به واسطه قائم (عجل الله تعالي فرجه الشريف)حيات مي‌بخشد، بعد از اينكه مرده باشد و منظور از مردن آن كفر اهل زمين است و كافر همان مرده است.»[5] 

2.آب پاك و پاكيزه كننده است. امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيز افزون بر اينكه به مُقتضاي «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»[6] از هر آلودگي پاك و پيراسته است، هم چون آب ناب آلودگي‌ها را از قلب‌ها مي‌زدايد و تيرگي‌ها را از جانها مي‌برد. امام باقر عليه السلام در تفسير آيه شريفة (الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ... وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ)[7] همانان كه از اين فرستاده، پيامبر درس نخوانده پيروي مي‌كنند... او از [دوش] آنان قيد و بندهايي را كه بر ايشان بوده است بر مي‌دارد» فرمود: «و قائم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) (چون قيام كند) آنان را به كار پسنديده فرمان مي‌دهد و از كار ناپسند باز مي‌دارد... ”و از [دوش] آنان قيدها را بر مي‌دارد"... و آنان را از بندها رها مي‌سازد» [8] 

3.نياز به آب همگاني است. هيچ موجود زنده‌اي را نمي‌توان يافت كه از اين مايه حيات بي‌نياز باشد. همچنين است نياز به امام زمان؛ چرا كه همه انسان‌ها و لو در عمق درياهاي دانش فرو رفته باشند و اوج كهكشانهاي انديشه را در نور ديده باشند، باز نه تنها دست نيازشان به آستان امام بلند است، بلكه نيازشان به امام، نيازي به اندازه اضطرار است؛ از اين رو امام صادق (عليه السلام )فرمودند: «اگر در روي زمين جز دو نفر باقي نمانده باشند يكي از آنها حجت خواهد بود.»[9] 

4.آبي كه طبيعت و سرشتش سرشار از لطافت است در گلستان شكوفه مي‌روياند و در شوره ‌زار خس. همين گونه است وجود سرتاسر لطف امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) كه گرچه براي عموم انسان‌ها كه از فطرت‌هايي پاك و طبع‌هايي مستقيم برخوردارند مايه فرحناكي و شادماني است «ساكنان آسمان و زمين، پرندگان، حيوانات و ماهيان دريا از ظهور مهدي شادمان مي‌شوند.»[10]

امّا براي دجال‌صفتان و سفياني‌سيرتان كه جان‌هايي شوره‌زار دارند، مايه عذاب است و نقمت. «اين مبيد العتاة و المردة. كجاست ريشه‌كن كننده سركشان و گردنكشان؟!»[11] 

5.آب گرچه گاهي از بستر زمين ناپديد مي‌شود؛ امّا جريان زلال آن در اعماق زمين پيوسته برقرار است و زمين هرگز از نعمت آب مَحروم نخواهد شد؛ خواه دربستر آن و خواه در ژرفاي آن.

نحوه حضور امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در كره زمين هم‌چنين است. آن حضرت اگر در عيان زمان و زمين مشهود نباشد در نهان آن پيوسته حاضر و ناظر است. «همانا زمين از حُجت خالي نخواهد بود؛ چه آشكار و عيان و چه پوشيده و پنهان.»[12]

6.فرو رفتن آب در ژرفاي زمين هرگز به معناي بي‌خاصيت شدن آن نيست. درختاني كه ريشه‌هاي ستبر و كشيده دارند، مي‌توانند پيوسته پيوند خود را با آب محفوظ بدارند و از زلال آن بنوشند؛ گرچه دست علف‌هاي سبك و بي‌ريشه از دامان آن محروم باشد.

نتیجه :

در عصر غيبت آناني كه روح‌هايي بلند و ايمان‌هايي استوار دارند، مي‌توانند از فيض حضور و بركات فراوان او بهره‌مند شوند. تنها انسان‌هاي بي‌ريشه‌اند كه از اين فيض محرومند؛ اگرچه آنها نيز به گونه‌اي ديگر بر سر خوان او نشسته‌اند و به يُمن وجود او از نعمت‌هاي الهي بهره‌مند مي‌شوند.

منابع : 

[1] .ملك/30.

[2] .كمال الدين، ج 1، باب 32، حديث 3.

[3].انبياء / 30.

[4] .حديد/17.

[5] .كمال الدين، ج2، باب58، ح13.

[6] .احزاب / 33.

[7] .اعراف/157.

[8] .كافي، ج1، ص429، ح83.

[9] .كافي، ج1، ص180.

[10] .جامع البيان، ج15، ص17.

11]].دعاي ندبه.

 [12] . البلاغه، حكمت 147.

پديدآورنده: نصرت‌الله آيتي