از اين رو مناسب است که در اين زمينه، چند کلمه اي با هم به گفتگو بنشينيم.
1- خداوند براي انسان، هدفي متعالي و بلند مرتبه در نظر گرفته است. رسيدن به اين هدف والا ـ که همان مقام قرب الهي است ـ فقط در مسير عبوديت و بندگي خدا ممکن پذير مي باشد: يا ايتها النَّفْسُ الْمُطْمَئنَّةُ* ارْجِعِى إِلىَ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً* فَادْخُلىِ فىِ عِبَادِى* وَ ادْخُلىِ جَنَّتىِ .1
2- انسان براي رسيدن به اين مقام بلند و هدف برتر، نيازمند راهنمايي و راهبري حجت هاي الهي است. از اين رو، خداوند، پيشوايان آسماني را براي دستگيري مردم در اين مسير فرستاد؛ تا هم هدف را به آنان يادآور شوند و هم راه را در قالب شريعت و دين براي آنان معرفي و تبيين کنند. پيامبران؛ هدف را براي مردم بيان کردند: وَ لَقَدْ بَعَثْنا في كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت ؛ ما در هر امتى، رسولى برانگيختيم که خداى يکتا را بپرستيد و از طاغوت اجتناب کنيد .2
آنان وظيفه داشتند علاوه بر معرفي راه و هدف، آن را براي مردم، به روشني تبيين و تفسير کنند: كَما أَرْسَلْنا فيكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِنا وَ يُزَكِّيكُمْ وَ يُعَلِّمُكُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُعَلِّمُكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُون؛ همان گونه (که با تغيير قبله، نعمت خود را بر شما کامل کرديم) رسولى از خودتان در ميان شما فرستاديم؛ تا آيات ما را بر شما بخواند و شما را پاک کند و به شما، کتاب و حکمت بياموزد و آنچه را نمى دانستيد، به شما ياد دهد .3 و به آنان بگويند که سرانجامِ خوش و نيک فقط در سايه اطاعت از خدا و رسول، امکان دارد: وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّات تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَنْ يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذاباً أَليماً .4
3- آخرين پيام آور آسماني، حضرت محمدt از طرف خداوند، مبعوث به رسالت شد: ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَد مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ وَ كانَ اللهُ بِكُلِّ شَيْ ء عَليما 5 و خداوند با او قرآن را نازل کرد تا راهنماي همه مردم جهان باشد: تَبَارَكَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلىَ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا 6 و آن را معجزه جاويد او قرار داد لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَينْ ِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيم حَمِيد .7
4- از تعابير قرآني استفاده مي شود عهد امامت، غير از مقام نبوت و بالاتر از آن بوده و به برخي از انبياء عنايت شده است: وَ إِذِ ابْتَلىَ اِبْرَاهيمَ رَبُّهُ بِكلَمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنىّ ِ جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَ مِن ذُرِّيَّتىِ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِين ؛ (به خاطر آوريد) هنگامى که خداوند، ابراهيم عليه السلام را با وسايل گوناگونى آزمود و او به خوبى از عهده اين آزمايش ها برآمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و پيشواى مردم قرار دادم ابراهيم عليه السلام عرض کرد: از دودمان من (نيز امامانى قرار بده) خداوند فرمود: پيمان من، به ستمکاران نمى رسد (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شايسته اين مقامند) .8
5- مقام نبوت و رسالت، مقام ابلاغ وحي و معرفي راه سعادت است. انبيا و رسولان الهي فقط وظيفه داشتند تا مسير بندگي را در قالب دين، براي مردم تبيين کنند؛ خواه مردم آن را بپذيرند و به کار ببندند، و يا رد کنند و به مخالفت بپردازند: قُلْ أَطيعُوا اللهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطيعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبين؛ بگو: خدا را اطاعت کنيد و از پيامبرش فرمان بريد و اگر سرپيچى نماييد، پيامبر، مسئول اعمال خويش است و شما مسئول اعمال خود! امّا اگر از او اطاعت کنيد، هدايت خواهيد شد؛ و بر پيامبر، چيزى جز رساندن آشکار (پيام الهي) نيست .
اما مقام امامت، مقام رهبري و راهبري و اجراي دين در زندگي مردم است؛ و اين، زماني امکان دارد که مردم، امامت و رهبري امام را بخواهند و با پذيرش حاکميت و سرپرستي او، راه را براي برقراري امامت حجت آسماني هموار کنند.
بنابراين، مردم در بعثت انبياء و ارسال رسولان و ابلاغ وحي، نقشي ندارند، يعني شرط آمدن پيامبر و بيان پيام الهي، خواست و پذيرش مردم نيست؛ ولي براي تحقق رهبري حجت خدا و امامت در جامعه ـ که بخشي از وظايف امام است ـ مردم، نقش تعيين کننده دارند؛ يعني اگر مردم نخواهند، امام نمي تواند در جامعه نقش حکومتي خود را ايفا کند.
6- همراهي و ياري امام و پذيرش مردمي، به دو شرط اساسي وابسته است:
الف) شناخت امام هم به صورت معرفت شخص امام و هم معرفت نسبت به شخصيت و مقام و منزلت او در جهان هستي و نزد خدا؛
ب) بيعت با امام و زمينه سازي براي حضور ايشان يعني تعهد به اين که او را ياري کنند، اوامرش را انجام دهند و براي هرگونه فداکاري در راه امام و اوامر او آماده باشند.
نگاهي گذرا به تاريخ صدر اسلام به روشني نقش مردم را در برقراري رهبري جامعه توسط امام، نشان مي دهد. عده زيادي از مردم مدينه، با آگاهي از دين اسلام، به آن گرويدند. سپس گروهي از آنان در مراسم حج شرکت کرده و در عقبه مني با پيامبر بيعت کرده و مراتب ياري خود را از پيامبر و فداکاري در راه او اعلام کردند. پس از آنکه آمادگي شهر مدينه را براي حضور پيامبر، به ايشان، خبر دادند، مردم مدينه با شنيدن خبر هجرت ايشان، خود را براي استقبال از آن بزرگوار آماده نمودند.
با رحلت پيامبر و کوتاهي مردم، رهبري حکومت از امام علي عليه السلام گرفته شد و ايشان، 25 سال خانه نشين شدند. امام حسن عليه السلام نيز مجبور به صلح با معاويه شد و امام حسين عليه السلام در کربلا همراه ياران باوفايش به شهادت رسيد. ساير امامان بزرگوار عليهم السلام نيز تحت شديدترين فشارهاي حکومت ظالم و فاسد بني اميه و بني عباس قرار گرفتند تا در نهايت، غيبت آخرين حجت الهي اتفاق افتاد و امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف از ديده ها پنهان شد.
اکنون که با جايگاه مردم در برقراري حکومت آشنا شديم، مناسب است با دقت بيشتري به فرازهايي از دعاي عهد 10 توجه کنيم:
اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ يَوْمِي هَذَا وَ مَا عِشْتُ مِنْ أَيَّامِي عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَيْعَةً لَهُ فِي عُنُقِي لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ أَبَدا؛ خداوندا! من در صبح امروز و تا زماني که زنده ام، عهد و پيمان خود را با امام خويش تجديد مي كنم، و بيعت او را به گردن مي گيرم و هيچ گاه آن را از نظر دور نمي دارم و از ياد نمى برم .
اين بيعت لوازمي دارد که با انجام آنها، بيعت، معنا و مفهوم پيدا مي کند:
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْهُ وَ الْمُسَارِعِينَ إِلَيْهِ فِي قَضَاءِ حَوَائِجِهِ وَ الْمُحَامِينَ عَنْهُ وَ السَّابِقِينَ إِلَى إِرَادَتِهِ وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْه؛ خداوندا! مرا از ياوران و مدافعين او و کساني كه سعى در انجام مقاصد او دارند و نيز از پشتيبان هاى وى و كسانى كه در انجام اراده حضرتش سبقت گرفته اند و آنان كه در ركابش شهيد مى شوند قرار ده .
با دقت در اين فراز، با لوازم بيعت واقعي آشنا مي شويم: ياري امام در تحقق اهدافش، دفاع از او و حريم و حرمتش، سرعت داشتن در برآوردن خواسته هايش، سبقت گرفتن از ديگران در امتثال خواسته اش، آمادگي هرگونه فداکاري تا مقام جانفشاني و نثار خون در برابرش.
روز نهم ربيع الاول که سال روز امامت حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف است، اين نويد را دارد که آخرين حجت الهي و مصلح عالم بشريت، به مقام امامت رسيده است؛ و اگر ما آماده پذيرش و ياري امام باشيم، پرچم عدل الهي ايشان به اهتزاز در خواهد آمد و با ظهور آن بزرگوار، حکومت در اختيار صاحبش قرار گرفته و دوران سبز زندگي انساني براي عموم انسانها تحقق مي يابد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*. استاد و پژوهشگر مباحث مهدويت.
1. سوره فجر/27-30.
2. سوره نحل/36.
3. سوره بقره/151.
4. سوره فتح/17.
5. سوره احزاب/40.
6. سوره فرقان/1.
7. سوره فصلت/42.
8. سوره بقره/124.
9. سوره نور/54.
10. در مفاتيح الجنان از امام صادق عليه السلام نقل شده است که هر کس آن را چهل صبح بخواند از ياران قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف خواهد بود
محبوب ترین ها
موضوعات
برچسب ها
پیوندها